Afscheid nemen van Facebook? 'Makkelijker gezegd dan gedaan'

Beerends pleit voor een cultuurverandering. Om die discussie op gang te brengen opent maandag het tijdelijke Facebook Museum op Utrecht Centraal. Bezoekers kunnen daar hun dierbaarste herinneringen opslaan, verhalen delen over hun Facebookverleden, en zelfs een USB-stick aanschaffen met de naam 'My Little Facebook', zodat ze hun data veilig kunnen bewaren.

Afscheid van een tijdperk

Hoewel Beerends zelf nooit een account heeft gehad, begrijpt ze wel hoe verweven het platform is geraakt met het dagelijks leven van velen. "Ik ben blij dat ik die boot helemaal heb laten varen, maar ons hele culturele erfgoed staat inmiddels op Facebook", zegt Berends. "Vroeger hadden we een doos met foto’s op zolder, nu staan al onze levensfasen online. Dat gooi je niet zomaar weg."

Toch ziet ze ook gevaren. Zo legt zij uit dat machtsconcentratie bij één bedrijf, het 'megafooneffect' kan hebben en dat het kan leiden tot polarisering. Ook wijst ze op de mentale impact van eindeloos scrollen. "Bijziendheid, schermverslaving, 'brainrot', het tast zelfs je cognitieve vermogens aan."

Facebook: belofte en teleurstelling

Facebook werd ooit gepresenteerd als een platform dat mensen wereldwijd dichter bij elkaar zou brengen. Beerends erkent dat die belofte deels is ingelost. "Er zijn zeker mensen die elkaar gevonden hebben, maar die belofte van democratisering en gelijke toegang tot informatie is echt niet waargemaakt. Integendeel zelfs."

Ook verwijst Beerends naar de oorsprong van Facebook als beoordelingssite voor studenten. "Facebook is opgericht om de aantrekkelijkheid van studenten te ranken, en het werd daarna alleen maar erger", citeert Beerends van schrijver Cory Doctorow.

'Een dagboek dat je niet zomaar weggooit'

Acteur en Spraakmaker Romana Vrede herkent het dilemma. "Ik zit nog op Facebook, maar doe er weinig mee. Toch staat er heel veel op. Het voelt als een soort dagboek." Ook zij stelt de vraag: waarom bewaren we dit eigenlijk allemaal? "Kan het niet gewoon vernietigd worden?"

Beerends snapt de behoefte om data te behouden. "Voor veel mensen is het hun geschiedenis. Maar wat velen zich niet realisere is dat zelfs als je je account verwijdert, het nog maar de vraag is of het echt weg is. Je data kunnen nog steeds worden gebruikt, bijvoorbeeld om AI mee te trainen. Het is naïef om te denken dat je online verleden zomaar verdwijnt."

Symbolisch afscheid

Het Facebook Museum fungeert als symbool voor een breder vraagstuk: hoe gaan we in de toekomst om met sociale media? Volgens Beerends is regelgeving belangrijk, maar gaat het dieper dan dat. "We moeten af van het idee dat sociale kwantiteit belangrijker is dan sociale kwaliteit. We moeten stoppen met het massaal en constant broadcasten van ons leven."

Daarvoor is volgens haar een cultuurverandering nodig. "Technologie verandert pas echt als onze culturele normen veranderen. Kleinere en meer verschillende communities en minder macht bij één partij. Dat zou al helpen."

Ondanks de zeven miljoen dagelijkse gebruikers in Nederland, wil Beerends met het museum vooruitdenken. "We nemen alvast een voorsprong. We stellen de vraag: hoe willen we Facebook herinneren? En wat nemen we mee naar de toekomst?"