Vluchtelingen helpen met risico op celstraf

Giechelig aan de grens

Chris Keulemans, voormalig directeur van debatcentrum De Balie en schrijver van het boek Gastvrijheid, ging eerst naar de grens van Polen met Oekraïne. "Op de weg ernaartoe werd ik een beetje giechelig. Ik verwachtte massa's, drama."

De grootste groepen Oekraïense vluchtelingen waren de grens al over. Toch stond iedereen daar klaar met eten, voedsel en kleding. De overheid doet weinig, de opvang komt vooral van NGO's en burgers die mensen aan de grens opwachten.

Oerbos vol mensen op de vlucht

Aan de andere grens, tussen Polen en Belarus, is de Poolse overheid wel duidelijk te zien. In het daar gelegen uitgestrekte oerbos dumpt Belarus vluchtelingen uit andere delen van de wereld. Polen treedt daar keihard op. "Het breekt alle wetten, knuppelt mensen terug, biedt ze geen kans asiel aan te vragen, verjaagt ze met alle macht. Grenswacht, politie, leger, mannen in uniformen die niet te plaatsen zijn. Daar wordt alle geweld op ingezet."

Mensen die de vluchtelingen toch helpen, lopen risico. "Ze kunnen worden gearresteerd op verdenking van medeplichtigheid aan mensensmokkel, ze kunnen van de weg gereden worden door militairen, er wordt bij ze ingebroken: bij een vrouw stonden een nacht 12 geüniformeerde mannen in huis, op zoek naar vluchtelingen."

Zeven kinderen in het koude bos

En dat zijn geen beroepsactivisten maar hele gewone mensen, zegt Keulemans. Hij sprak een kunstenares, moeder van 45 jaar oud, die midden in de nacht met een vriendin het bos in ging om mensen te helpen.

"Ze pakken slaapzakken, koffie, soep en schoenen mee. Ze vinden een Koerdische familie, man, vrouw, zeven kinderen. Ze beloven de volgende dag terug te komen en te kijken of ze hen ongezien het bos uit kunnen halen. Ze houdt het geheim voor haar buren, want die zijn bang voor de vluchtelingen. Zodra die iets zouden weten, bellen ze de politie."

Klinkklaar keihard racisme

"Polen moet zich gewoon aan de verdragen houden en alle vluchtelingen opvangen zoals dat hoort" zegt Keulemans. Er zijn 2.2 miljoen Oekraïense vluchtelingen, en 15.000 mensen aan de Belarussische grens. Dat kan Polen niet voor altijd volhouden.

Wat je ziet aan de grens met Belarus is "klinkklaar keihard racisme” van de Poolse overheid, “zo simpel is het." Als die samenleving het kan voor Oekraïne, "dan kan dat ook voor anderen. Dat weet ik zeker."