Buitenland

NAVO grijpt voor het eerst sinds oorlog in Oekraïne militair in, Rusland ontkent gerichte aanval

foto: NOS

Nieuws
NAVO grijpt voor het eerst sinds oorlog in Oekraïne militair in, Rusland ontkent gerichte aanval

Er is ophef in Polen en in de rest van Europa door de drone-aanval van Rusland. De drones vlogen vanochtend vroeg het Poolse, en dus ook NAVO-, luchtruim in. De Poolse premier Tusk spreekt van een ongekende schending van het Poolse luchtruim en NAVO-chef Rutte noemt het handelen van Rusland 'roekeloos en gevaarlijk'. Nederlandse F-35's beschermden het luchtruim en haalden een aantal drones neer. Correspondent Christiaan Paauwe is ter plaatse in het dorp waar een drone schade heeft aangericht. "Het dak is volledig vernietigd. Dit zijn beelden die we normaal gesproken kennen uit Oekraïne, maar het is dus nu hier in Polen, op NAVO-grondgebied." De reactie van Rusland is dat ze de aanval niet van plan waren, vertelt correspondent Geert Groot Koerkamp: "Een vrij bizarre uitspraak, dat suggereert dat die plannen wel zouden kunnen bestaan, maar ditmaal was daar geen sprake van."

Video niet beschikbaar

Op meerdere plekken in het oosten van Polen worden drones onderzocht. Zo ook in Wyryki-Wola, de politie en het leger zijn op de been om onderzoek te doen naar de drone die is neergestort op een woonhuis. Paauwe sprak met de bewoonster van het huis, die vertelde hem dat ze kort voor de klap nog op zolder was. Paauwe over het gevoel van de Polen: "Ze leven met een dreiging sinds het begin van de oorlog en voelen als geen ander dat ze de volgende kunnen zijn."

Niet door de beugel

Polen is er zeker van dat de drones uit Rusland komen en wil laten zien dat dit soort acties niet gepikt worden. Er zijn al vaker Russische drones het Poolse luchtruim binnengevlogen, net zoals in Roemenië en Litouwen, maar bij deze aanval greep Polen militair in. Het zou gaan om 19 schendingen van het luchtruim, zegt de Poolse premier. De drones vormden een dreiging en werden uit de lucht geschoten, door Nederlandse straaljagers. Sinds 1 september zijn deze F-35's actief in Polen, dat een belangrijke positie heeft in de oorlog tussen Oekraïne en Rusland volgens Martijn Kitzen, politicoloog en bijzonder hoogleraar Krijgswetenschappen bij de Nederlandse Defensieacademie. "Polen is een belangrijke 'hub' voor de ondersteuning van Oekraïne. Het materieel gaat via daar naar Oekraïne en militaire trainingen vinden er plaats."

Video niet beschikbaar

De zogenaamde Shahed-drones, afkomstig uit Iran, zijn een soort kleine vliegtuigjes. "Ze zijn 3,5 meter lang met een propeller aan de achterkant en met springstof en een navigatiesysteem erin", legt Kitzen uit. Aan het begin van de oorlog kocht Rusland ze van Iran, maar inmiddels produceren ze de drones zelf ook in een Russische fabriek.

Artikel 4

Op verzoek van Tusk kwamen de NAVO-ambassadeurs bijeen voor een spoedoverleg, dat houdt in dat artikel 4 geactiveerd werd. Dat gebeurde tot maar zeven keer eerder, lichtte EU-correspondent Ardy Stemerding toe. "Het is een minder zware procedure dan het bekende artikel 5 van het NAVO-verdrag. Dit is een lichtere variant waarbij een NAVO-land de NAVO bij elkaar roept vanwege een dreiging." Artikel 5 bepaalt dat een aanval op één land, wordt beschouwd als een aanval op de hele alliantie. Tijdens het spoedoverleg is besproken dat er nog onderzoek moet worden gedaan naar de intentie van de drones. "Dat onderzoek geeft ook nog een beetje tijd, een paar dagen, om in kaart te brengen welke sancties er zullen volgen", aldus Stemerding. Von der Leyen noemde in ieder geval in haar jaarlijkse boodschap aan Europa, de State of Union, dat Europa volledig achter Polen staat en dat de defensie opgekrikt moet worden.

Uitgelezen kans

Het bijeenkomen van de NAVO-ambassadeurs zal geen grote indruk maken op Rusland, denkt correspondent Geert Groot Koerkamp. "Ze volgen het wel met meer belangstelling, het is namelijk de uitgelezen kans om te zien hoe het Westen reageert als dit soort calamiteiten zich voordoen." Een officiële reactie van Rusland kwam rond het middaguur, het Ministerie van Defensie liet weten dat Polen niet het doelwit was van een aanval en dat het bereid is om met Polen in gesprek te gaan over de kwestie. Dat meldt het Russische staatspersbureau TASS. "Het bereik van de drones die naar verluidt de grens met Polen zijn overgestoken, is niet meer dan 700 kilometer", aldus het Russische ministerie van Defensie. Daarmee zeggen de Russen nog steeds niet direct dat de drones van hen afkomstig waren.