Waarom lukt het maar niet om drugskartels in Mexico op te doeken? 'Is een internationaal probleem'

Pansters benadrukt dat er eigenlijk geen sprake is van een kartel, omdat er "in de economische zin" geen prijsafspraken zijn tussen het beperkte aantal spelers op Mexicaanse drugsmarkt. "Het gaat in heel veel gevallen om criminele organisaties die zich met drugs bezighouden, maar ook met heel veel andere vormen van georganiseerde misdaad. Dus dat is dat ook misleidend."

Marlon Brando

Dat maakt het natuurlijk niet minder problematisch, maar maakt dat het een andere naam verdient, zoals transnationale of internationale criminele organisaties. "De associatie van drugskartels is ook dat het vaak zo'n geïntegreerde, stevige organisaties met een Marlon Brando aan de top, terwijl dat helemaal helemaal niet zo is", vertelt Pansters.

Stabiel veel geweld

Volgens de DEA, de Amerikaanse wethandhavingsinstantie, zijn er op dit moment zes van dit soort organisaties. Maar volgens Pansters zou het zelfs om zestien organisaties kunnen gaan, afhankelijk van hoe ver je "uitzoomt." Het geweld dat gepaard gaat met deze organisaties is de afgelopen jaren "relatief stabiel hoog" gebleven, vertelt de hoogleraar. "Maar waar het zich precies manifesteert, zie je grote verschillen. Dat heeft met ingrijpen van de overheid te maken."

Crimineel portfolio

De 'drugskartels' houden zich ook niet alleen bezig met drugs, gaat Pansters verder. "Het is een gediversifieerd crimineel portfolio", aldus de hoogleraar. De Mexicaanse staat lijkt het probleem ook maar niet onder controle te krijgen. Dat ligt volgens Pansters aan twee dingen. "Het eerste onderdeel is de manier waarop die georganiseerde misdaad en die illegale economieën onderdeel zijn van de maatschappij."

Daarnaast zijn er grote maatschappelijke problemen in onderwijs, ongelijkheid, mobiliteit en werkgelegenheid. Daarnaast wijst Pansters naar landen als de VS en Nederland, waar de afzet van deze drugs voornamelijk plaatsvinden. "Zolang er behoefte is aan geestverruimende middelen, dan is dat iets wat de controle van Mexico ook begrensd. Mexico ligt nu eenmaal waar het ligt, geografisch gezien is het de grootste markt."

Smokkelroutes

Ook waar het om chemische drugs aankomt, hebben de Mexicanen de kennis en kunde in huis. "Ze hebben ook ervaring met smokkel, ze weten de routes. Het is niet alleen een probleem van Mexico, het is een internationaal probleem", zegt Pansters.

Colombia

Naast Mexico staat ook Colombia bekend om haar drugscriminaliteit. Sinds het oprollen van Escobars kartel is de cocaïneproductie juist toegenomen, maar daar staat tegenover dat het geweld sterk is verminderd. Volgens Pansters werken de landen samen om dit probleem in Mexico ook aan te pakken. Oud-presidenten van Colombia en Mexico roepen internationaal op om bepaalde drugs te legaliseren, om zo de criminaliteit te verminderen en regulatie toe te staan.

De Verenigde Staten

De VS en Mexico werken samen om deze problematiek aan te pakken, maar door de importtarieven van Trump zijn de banden op scherp gezet. De Amerikaanse president heeft een aantal 'drugskartels' ook bestempeld als terroristische organisaties. "Dat geeft hem in principe de macht om militair te interveniëren. Maar dat is natuurlijk een enorme rode lijn voor Mexico", vertelt Pansters.

Het zou natuurlijk een strategie kunnen zijn van Trump, waarbij het dreigement de Mexicaanse president Claudia Scheinbaum moet bewegen om er meer mee te doen. Maar zij wijst er weer op dat een hele lading Amerikaanse wapens jaarlijks richting Mexico gaan. Volgens Pansters is er dus wel de wil om samen te werken vanuit de Mexicaanse president, zolang er ook naar hun "kant van het probleem" gekeken wordt.