Buitenspelen? Weinig opgewassen tegen 'de macht van het scherm'

In de KidsRights Index kwam 'het verontrustende verband' tussen het mentale welzijn en 'problematisch gebruik van sociale media' aan bod. Filmregisseur en spraakmaker David Cocheret ziet de fascinatie voor schermen in de praktijk: "Het moment dat ik een telefoon pak, is mijn tweejarige er gelijk op gefixeerd."

Gezond opgroeien

Journalist Ward Wijndelts noemt het 'ongelofelijk' hoe kinderen richting schermen worden gelokt. "Wanneer je je kind geen telefoon geeft dan veroorzaak je ook sociale uitsluiting wanneer alle vriendjes het wel hebben. En dat wil je als ouder óók niet."

Singh, onderzoeker bij het Mulier Instituut, onderstreept het belang van buitenspelen. "Het is cruciaal voor de fysieke én mentale ontwikkeling van kinderen. Buiten leren ze sociale regels, conflictoplossing en motoriek. Maar je moet kinderen soms even helpen het scherm los te laten."

Weinig plekken

Dat ziet ook Marjolein Slingerland, directeur van basisschool Nellestein in Amsterdam-Zuidoost. Zij organiseert buitenspeelactiviteiten op school, maar stelt dat het ook vaak lastig is voor kinderen op buiten te spelen. "De mogelijkheden zijn beperkt. We hebben veel huizen, maar weinig speeltuinen of veilige plekken. Kinderen willen wel, maar missen begeleiding én ruimte."

Luisteraar Arno Visser pleit voor nuance. "Natuurlijk is buiten spelen belangrijk, maar het moet ook kúnnen. In veel wijken is het druk, en vinden kinderen elkaar niet zomaar meer op straat. Het gaat om balans."

Balans als oplossing

Dat beeld herkennen veel ouders en luisteraars. Charlotte Goulmy vertelt het moeilijk te vinden om te zien hoe ouders constant op hun telefoon zitten. "kinderen denken dat die telefoon het interessantst is in het leven van hun ouders. Als je een beetje karakter hebt, leg je hem weg wanneer je kind in de buurt is."

Tegelijkertijd waarschuwt ze voor ongelijkheid onder kinderen: "Het verschil tussen kinderen die opgroeien met betrokken ouders en kinderen die acht uur per dag naar een scherm kijken, wordt steeds groter."

'Gevecht tegen grote macht'

Toch zijn de oplossingen niet simpel, stelt onderzoeker Singh. "We vechten tegen een enorme digitale macht. Je kunt buiten nog zo aantrekkelijk maken, maar kinderen worden digitaal continu verleid. Soms willen gemeenten iets oplossen door een paar wipkippen te plaatsen, maar dat is te mager. Buitenspelen kan overal, wanneer we kinderen maar dat juiste duwtje in de rug weten te geven."

Volgens Peter Nikken, emeritus lector jeugd en media, is het te kort door de bocht om sociale media als de boosdoener aan te wijzen. "Schermen hebben ook een positieve kant. kinderen ontdekken de wereld, vinden gelijkgestemden en kunnen zich er uiten. Maar het draait om balans tussen buiten zijn, huiswerk, rust en schermtijd. Ouders moeten daarin het voortouw nemen", stelt Nikken. "Begin met opvoeden."

'Was ik er maar later aan begonnen'

Journalist Kelli van der Waals schreef het boek schreef Picture Perfect over jongeren en hun smartphonegebruik. Daarvoor sprak zij met de eerste generatie die geen wereld zonder internet kent over hun digitale jeugd. "Ze zeiden bijna allemaal: had ik maar later een smartphone gekregen. Het was niet alleen maar leuk. Ze verloren grip op hun tijd, voelden constante sociale druk." Van der Waals stelt dat veel jongeren een beroep doen op ouders om hun kinderen niet te vroeg een smartphone te geven.

Onderzoeker Singh stelt dat kinderen meer buiten laten spelen en minder op een scherm laten scrollen een normverandering is die we samen dienen aan te gaan. "Een uitdaging om dit in goede banen te leiden."