Corona-lessen genegeerd: 'Hoe je het ook wendt of keert, Nederland is niet sterker uit de coronacrisis gekomen'

Weigeren te leren van coronacrisis 

Hoogleraar Arjen Boin schreef in een opiniestuk in Trouw over de aanpak van politici tijdens de coronacrisis. "Corona was de grootste crisis die Nederland heeft meegemaakt sinds, laten we zeggen, 1953. Dan ga je wel je best doen om te denken: 'Wat hebben we daar dan van geleerd?'" stelt Boin. "In Nederland hebben we niet de moeite genomen om lessen te leren. Er kunnen fouten gemaakt worden, dat kan in een crisis", stelt Boin. "Wij onderzoekers zijn gewend dat het tijdens een crisis niet allemaal perfect gaat, maar tijdens corona werd er door bestuurders echt maar wat gedaan."

De Parlementaire Enquêtecommissie Corona moest vanuit Den Haag de effecten van de coronamaatregelen onderzoeken, maar die staat nu stil vanwege personeelstekort. "De Parlementaire Enquêtecommissie is een politiek orgaan dat over verantwoording afleggen gaat", stelt Boin. "Wetenschappers proberen gewoon aan te tonen wat wel en wat niet werkte", legt hij uit. Volgens Boin wordt er door de politieke aanpak weinig aandacht besteed aan waardevolle lessen die nodig zijn voor toekomstige crises.

Fouten tijdens pandemie  

Zwagerman, Van Velthuysen en Boin zijn kritisch op de besluitvorming tijdens de coronapandemie in Nederland. "Op dat moment wisten we bijvoorbeeld niet dat Zweden het beter deed", stelt Boin. "Achteraf weten we dat, maar op dat moment was de wetenschappelijke consensus het advies vanuit de groep medische mensen die verzameld waren in het OMT." Volgens Boin was er veel onduidelijkheid over wat het OMT precies adviseerde: "Ik zou nog steeds wel willen weten hoe die besluitvorming is gegaan."

Boin stoorde zich ook aan het gebrek aan wetenschappelijke perspectieven in het OMT. "De medische groep mensen was verzameld in het OMT, dat was de consensus", stelt Boin. Volgens hem waren politieke wetenschappers, bestuurskunde-experts en sociologen geen onderdeel van het gesprek, terwijl juist crisismanagement vraagt om multidisciplinaire inzichten.

Daarnaast heeft corona voor veel maatschappelijke schade gezorgd: uitsluiting, polarisatie en wantrouwen. "Wij zijn begonnen met de constatering dat, hoe je het ook wendt of keert, Nederland niet sterker uit die crisis is gekomen", stelt Boin. "We hebben allerlei effecten gezien. Of je nou kijkt naar de jongeren, het vertrouwen in de politiek, het vertrouwen in de wetenschap of welke dimensie dan ook, je wordt er niet blij van."

'Meer polarisatie, minder sterk'

"Er komen nog veel meer crises aan, dus we moeten leren hoe we met grote verstoringen om kunnen gaan", legt Boin uit. Hij schetst mogelijke toekomstige crises: oorlogsdreiging, hybride oorlogsvoering en aanvallen op infrastructuur. "We vonden elkaar niet aardiger na die crisis", legt hij uit. "We hebben groepen die zijn afgedreven, er zijn groepen die zijn genegeerd, kan je ook zeggen", voegt Boin toe.

Daarom heeft Boin nog een boodschap: "Die crisis komt echt weer, en als wij een gepolariseerde samenleving hebben, dan hebben wij daar tijdens de crisis heel weinig aan. De maatschappijen die wat meer solidariteit hebben, komen echt verder. Steek de hand in eigen boezem; zelfreflectie zou een stuk helpen, zeggen wij dan."

Benieuwd naar het hele gesprek tussen Marianne Zwagerman, Rick van Velthuysen en Arjen Boin? Beluister dan nu de nieuwste aflevering van Op z’n Kop!