Smeekbede aan politici: Volg het voorbeeld van Johnson niet!

Met Henk Krol is de eerste lijsttrekker al aangewezen. Bij de VVD lijkt Rutte zich na zijn Elsevier-interview klaar te maken voor een nieuwe ronde. Terwijl bij de SP de nieuwe voorzitter, Jannie Visscher, bij Met het Oog op Morgen zegt dat ze hoopt dat Lilian Marijnissen de kar zal trekken. Voorzichtig worden de campagne-machines opgestart.

Dat is logischer dan je denkt. 17 maart 2021 lijkt verder weg dan het voor politieke partijen is. Op de achtergrond wordt al razend hard gewerkt aan die stembusgang. Zo zijn ambtelijke toppers in de studiegroep begrotingsruimte al bezig met het nieuwe regeerakkoord. Terwijl handige public affairs figuren nu druk lobbyen om voor hun klanten cruciale passages in verkiezingsprogramma’s te schrijven.

Bojo

Daarom keek ik de afgelopen weken als politieke junk met extra aandacht naar de Britse verkiezingen. Naast brexit is er nog een reden om de andere kant van het Kanaal op de voet te volgen: campagnes. Boris Johnson schreef geschiedenis met een giga-zege en daar bleef het niet bij. Bojo, zoals het fenomeen ook genoemd wordt, schreef ook nieuwe wetten in campagne-kunde.

De conservatieve voorman had een onconventionele methode om zoveel mogelijk stemmen binnen te harken. Natuurlijk waren er de gebaande paden van presentaties, handen schudden, flyeren, handige spotjes en slim je middelen inzetten. Er waren harde leugens en sluwe trucs. Zo doopte het twitteraccount van de conservatieven zich om tot ‘FactcheckUK’ tijdens een debat. Maar wat vooral opviel was de rücksichtslose message control.

Schofterig

Johnson had vooral één boodschap en bleef die ein-de-loos herhalen: Get brexit done! Haast geen zin rolde zijn mond uit zonder die drie woorden. Tegelijkertijd werd waar mogelijk alle kritiek ontweken, op een manier die je schofterig zou kunnen noemen.

Britse journalisten deden smeekbedes om de belangrijkste kandidaat in de uitzending te krijgen of zetten wanhopig een smeltend ijssculptuur neer bij een debat als Johnson-vervanger. Ondertussen stak de premier een telefoon van een journalist in zijn zak om lastige vragen over gezondheidszorg te vermijden en verstopte hij zich zelfs in een koelcel om een interview te ontwijken.

Je zou hopen dat zo’n manier van campagne voeren wordt afgestraft. Het tegendeel gebeurde. Johnson won, hard. Natuurlijk lag dat ook aan een zwakke tegenstander, die de nodige blunders beging. Labour snoepte waarschijnlijk van de verboden vruchten van Russische hackers, wist geen geloofwaardig antwoord te geven op partijproblemen met anti-semitisme en negeerde het pro-brexit sentiment bij de traditionele aanhang.

Overwaaien

Toch vrees ik dat niet alleen ik heb zitten kijken naar die campagnes. Dikke kans dat enthousiaste spindoctors en marketingbureaus enthousiast mee hebben zitten pennen met de conservatieve strategie. Mijn angst is dat deze vorm van politiek bedrijven ook naar Nederland zal overwaaien. De voortekenen zijn niet gunstig.

Eerder zagen we de VVD en de PVV al duiken voor een debat. Al langer proberen politici alleen op eigen voorwaarden in interviews en aan talkshowtafels te komen. Afgelopen jaar zagen we zelfs hoe Baudet zijn eigen eisen probeerde op te leggen voor een debat met premier Rutte.

Daarom mijn smeekbede aan de partijstrategen en campagne-bonzen: Doe het niet! Een democratisch proces is meer dan een reclamecampagne. Wie zijn kiezer afscheept met enkel een slogan, neemt ook zichzelf niet serieuzer dan een koffiemerk. De kiezer verdient het om serieus genomen te worden en op meer dan een slagzin een keuze te kunnen maken. Daar horen kritische interviews en spannende debatten bij. De methode Johnson werkt misschien, maar verdient geen navolging.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV