Waarom leeft Nederland het VN-Oceaanverdrag (nog) niet na?

We gaan als mensheid slordig om met onze oceanen, vindt Teunissen. "Andere, met name economische, belangen worden belangrijker gevonden. De hele diepzee wordt omgewoeld waar al miljoenen jaren waardevolle ecosystemen bestaan." Teunissen benoemt dat belangen als visserij en activiteiten als klimaatschade de boventoon voeren. "Het VN-Oceaanverdrag is een kader om het tij te keren."

Han Dolman, directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee vertelt waarom er nú actie moet komen. "De oceanen warmen op, waardoor de oceaanstromen kunnen veranderen. Daarnaast komen er vanuit onze rivieren veel voedingsstoffen de zee in wat zorgt voor eutrofiëring. Dit leidt tot overmatige algengroei die ook weer afsterven. Dit verrottingsproces zorgt voor zuurstofarme gebieden." Vooral het Caribisch gebied, de Amerikaanse kust en de Baltische Zee zijn van die zuurstofarme gebieden, volgens Dolman.

Wat staat er in het verdrag?

Het VN-Oceaanverdrag biedt mogelijkheden tot het aanwijzen van 'marine protected areas'. Dit zijn gebieden waar geen menselijke activiteiten mogen plaatsvinden die schade aanbrengen, bijvoorbeeld het verder uitputten van de visstand of diepzeemijnbouw. Met dit soort gebieden kun je landen erop aanspreken als ze zich niet aan de regels houden.

"Dit is normaal een probleem omdat landen buiten bepaalde economische zones of jurisdictie van andere landen vallen", vertelt Dolman. "Nederland wil geen verbod op diepzeemijnbouw, omdat ze eerst meer wetenschappelijke kennis willen voordat ze überhaupt een vergunning kunnen verlenen."

Het gaat allemaal traag

Het ministerie van Buitenlandse Zaken, die over het verdrag gaat, reageert als volgt:

"We zijn groot voorstander van dit verdrag, maar het verschilt per land hoe en wanneer zo’n verdrag wordt geratificeerd. Uit de Grondwet volgt dat sommige internationale regels pas geldig zijn als de regering daar nationale wetgeving voor heeft opgesteld. In sommige andere landen kan direct worden geratificeerd, daarna hoeven zij pas aan de slag met uitvoeringswetgeving. Nederland werkt hard aan die uitvoeringswetgeving, maar het is ingewikkeld omdat hier geen bestaande wetgeving bestaat waarop kan worden aangesloten."

Volgens Teunissen heeft Nederland al ruim de tijd gehad, het verdrag is namelijk twee jaar geleden al ondertekend. "Waarom laat de wetgeving dan nog op zich wachten? Nederland is een van de laatste landen die het verdrag ratificeert. We stellen ons niet op als beschermer van de oceanen en dit zet Nederland slecht op de kaart." De Partij van de Dieren gaat komende week vragen stellen aan het kabinet en zal volgende week een debat aanvragen over deze kwestie. "Nederland moet een steentje bijdragen."

Partijprogramma’s

Vooralsnog lijkt Nederland de oceanen niet als prioriteit te zien. En ook in de verkiezingsprogramma's komen woorden als 'zee' en 'oceaan' amper voor. Wanneer dit wel zo is, is dit vaak in de context van windenergie. "Geen enkel programma heeft het expliciet over bescherming van de oceanen."

Teunissen reageert dat er wel degelijk iets staat in het verkiezingsprogramma van de PvdD. "We hebben in ons programma onder het kopje natuur een uitgebreide paragraaf over oceanen en de Noordzee. We zetten ons internationaal in voor dit verdrag en verzetten ons tegen diepzeemijnbouw. We willen ook meer zeereservaten in de Noordzee en een stop op gaswinning in de Noordzee en de Waddenzee."