Nederland blijft zitten: 'Risico op chronische ziektes neemt toe'

Nederland is een land van beeldschermbanen. "We computeren wat af met z’n allen", zegt CBS-onderzoeker Luc Hovius. "Vooral mensen die thuiswerken, zitten fors meer: gemiddeld twee keer zoveel als mensen die op locatie werken." Het thuiswerken zorgt ervoor dat er minder wordt gelopen, geen korte wandelingen naar collega’s, geen fietsritje naar kantoor.

Luisteraar Matthias van Veen herkent dit. "Vroeger liep ik even langs collega’s, nu Teams ik van achter mijn bureau door. Het werk is er minder interessant van geworden en de bewegingsmomenten zijn verdwenen."

Beweegbewustwording

Ahmed Marcouch, burgemeester van Arnhem en Spraakmaker, ziet een cultureel probleem. "In onze samenleving nodigen we elkaar voortdurend uit om te zitten: op werk, in vergaderingen, bij bezoek. We moeten veel bewuster omgaan met beweging."

Journalist Margriet Brandsma herkent dat zitten een diepgewortelde gewoonte is. "We zeggen altijd: 'Kom, we gaan even lekker zitten.' Niemand zegt: 'Kom, we gaan lekker staan.' De kracht zit hem in de herhaling. Het moet in ons systeem komen dat we minder moeten zitten."

Onderschatting van zitgedrag

Bij het Radboudumc onderzoekt inspanningsfysioloog Thijs Eijsvogels met zijn team het daadwerkelijke beweeg- en zitgedrag van Nederlanders. Niet met vragenlijsten, maar met meetapparatuur. "Mensen schatten hun eigen zittijd vaak lager in dan die in werkelijkheid is," zegt Eijsvogels. "We zien dat mensen makkelijk tien uur per dag zitten, zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. Alleen al door werk, ontspanning en eetmomenten zit je al snel op acht tot negen uur per dag." De inspanningsfysioloog legt uit dat het risico op chronische ziektes toeneemt wanneer men meer dan 9,5 uur per dag zit. "Tussen de 7,5 en 9 uur per dag zit je in een risicogebied. Zit je minder dan 7,5 uur, dan ben je goed bezig."

Volgens Eijsvogels is het belangrijk om langdurig zitten te onderbreken. "Je hoeft niet meteen naar de sportschool. Even opstaan en je benen bewegen is al voldoende om de bloedsomloop te activeren en risico’s te verkleinen."

Risicogroepen

Voor beroepen met veel zituren, zoals chauffeurs of IT’ers, is de uitdaging extra groot. Oud-vrachtwagenchauffeur Ashwin Cannoo geeft tegenwoordig trainingen en benadrukt het belang van bewustwording. "Als je 9 uur op een dag rijdt en 95 procent van de tijd zit, moet je echt bewust tijd maken om te bewegen. Even uitstappen, koffie halen, een klein rondje lopen. Dat helpt al."

Ook fysiotherapeut Eelco Bakermans ziet het dagelijks in zijn praktijk. "Maar we richten ons nu vaak op minder zitten, al ligt de echte oplossing in méér bewegen. Stabureaus en staand vergaderen helpen al iets, maar uiteindelijk moeten we allemaal die beweegnorm halen en minstens een half uur per dag matig tot intensief actief zijn om gezondheidsrisico's te verlagen."

Focus op gebrek aan beweging

Duco Bauwens van Nederland in Beweging merkt dat er groeiende aandacht is voor lichaamsbeweging. "Ons kijkersaantal stijgt, dus we bereiken meer mensen. Maar ik vraag me af of zitten echt het probleem is, of het gebrek aan beweging in het algemeen. Wij focussen ons op het creëren van een gemeenschap waarin mensen elkaar stimuleren om in beweging te blijven."

Blijft hardnekkig

We zitten veel, weten dat het ongezond is, maar doen er te weinig aan. Bewustwording groeit, maar gedragsverandering blijft lastig. De cultuur waarin zitten de norm is, vraagt om een structurele verandering. Op de werkvloer, in het onderwijs, en thuis.