Geen simpele oplossing, wél een aanpak die werkt: zo helpen we jongeren met suïcidale gedachten

Psycholoog Van Barchjansen, verbonden aan 113 Zelfmoordpreventie en projectleider van preventieprogramma STORM, noemt de cijfers 'om van te schrikken.' Zij benadrukt dat 'het praten in cijfers het onderwerp plat slaat', maar dat de feitelijke kant soms toch benoemd dient te worden. "Achter elk getal gaat een hartverscheurend verhaal schuil", zegt Van Barchjansen.

Complex samenspel

De stijging onder jonge vrouwen baart extra zorgen. "Hoewel het aantal zelfdodingen onder mannen nog altijd hoger is, zien we bij jonge vrouwen een duidelijke opwaartse trend. Die moet serieus genomen worden", aldus Van Barchjansen. Er is geen eenduidige oorzaak, benadrukt ze. "Zelfdoding is nooit het gevolg van één reden. Het is een complex samenspel van biologische, sociale en psychische factoren."

Van Barchjansen verwijst naar het onderzoek van haar collega Elias Balt, die via zogeheten psychosociale autopsie nabestaanden interviewde om patronen in kaart te brengen. Uit die gesprekken blijkt dat onder jongeren factoren als eenzaamheid, prestatiedruk, psychische aandoeningen, verslaving en schooluitval vaak een rol spelen. "Dat zijn allemaal signalen waar we als samenleving alert op moeten zijn."

Breed dragen en 'gatekeepers'

De preventieaanpak STORM, Strong Teens and Resilient Minds, wordt momenteel op meerdere middelbare scholen uitgerold. Die aanpak bestaat uit meerdere onderdelen: lessen over mentale gezondheid, vragenlijsten en het opleiden van docenten en mentoren tot zogeheten 'gatekeepers'. "We weten dat op meerdere momenten en manieren ermee bezig zijn het beste werkt", zegt Van Barchjansen. "Het is geen kringgesprek wat we uitvoeren, maar er wordt zo wel stiekem geluisterd en geleerd door jongeren."

De gatekeepers spelen volgens de psycholoog een cruciale rol in het vroegtijdig signaleren van problemen. "Docenten en mentoren leren hoe ze signalen kunnen opvangen en hoe je als volwassene open en zonder oordeel kunt vragen hoe het nou écht met een leerling gaat. Daarbij is het belangrijk dat professionals zich niet te veel verantwoordelijk voelen. "Je kunt niet alles zien. Dat is een veel te grote broek vol verantwoordelijkheid om aan te trekken."

Wel aan bod, maar geen social-training

Social media komt ook aan bod in het preventieprogramma. Volgens Van Barchjansen heeft social media twee gezichten: "Aan de ene kant is het steunend en inspirerend, aan de andere kant kan het ook een plek zijn voor negatieve identiteitsvorming. Vooral voor kwetsbare jongeren." Een aparte socialmediales is STORM niet, maar het thema wordt wel behandeld in bredere 'mental health-lessen'.

Tot slot wijst Van Barchjansen erop dat ook na een suïcide de omgeving een grote rol kan spelen voor nabestaanden. "Rouw en verliesverwerking zijn nog vaak taboe, vooral na zelfdoding. Maar vraag gewoon eens: hoe is het om in jouw schoenen te staan? Vraag naar de persoon die is overleden. Die blijft immers voor altijd deel uitmaken van iemands leven."

Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24 uur per dag, 7 dagen per week gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat via 113.nl.