Waarom Zelensky zich vastklampt aan de watergeuzen

Net als alle Kamerleden zat ik op het puntje van mijn stoel toen Zelensky ons ging toespreken. De man is de meester van de persoonlijke verbindingen. Hoe zou hij ons benaderen? Een beetje streng, of vleiend, of vriendschappelijk? Ja, daar was Rotterdam. Die konden we verwachten.

Maar toen kwam hij met een verrassende wending. Wij zouden in Nederland de volgende dag de 450ste verjaardag van de bevrijding uit de tirannie vieren. Zelensky veronderstelde bij de Kamerleden een solide kennis van de eigen geschiedenis, inclusief gepaste trots op voorouderlijke heldendaden, en dus vreugdevolle herkenning.

Hij zag ons al zwaaiend met rood-wit-blauwe vlaggetjes de straat op gaan. Hij hoorde onze symfonieorkesten hymnen aanheffen. Hij zag hoe overal vreugdevuren zouden worden ontstoken, en hoe al onze parlementsleden elkaar om de hals zouden vallen. Behalve natuurlijk Thierry Baudet en zijn bendeleden, die eigenlijk de mening waren toegedaan dat Filips de Tweede wel een terechte claim had op de Lage Landen en dat zijn wrede onderdrukking van de rebellie tamelijk mild was.

Zelensky zag in onze bevrijdingsvreugde de voorafspiegeling van zijn eigen overwinning. Nu is bij ons de geschiedenis een betrekkelijk heikel onderwerp. De meeste Nederlanders hebben geen enkele notie. Dat kon hij niet weten. De recente discussies over de juiste benadering van ons verleden hebben voor ongemak gezorgd. Een ongemak dat vooral wordt veroorzaakt door die gebrekkige kennis.

De watergeuzen

Ik vroeg mij afgeleid door Zelenskys voortgaande speech in verwarring af of zo nauwkeurig bekend was op welke datum het Plakkaat van Verlatinghe was gedateerd, of op welke dag de Unie van Utrecht was ondertekend, of eventueel wanneer de edelen het smeekschrift hadden aangeboden aan Margaretha van Parma. Welke mij onbekende bron had Zelensky geraadpleegd?

Tot het me daagde. De mythe had weer eens zijn werk gedaan en Wikipedia ontkende het niet. De watergeuzen namen Den Briel in. Nu weten we dat die watergeuzen betrekkelijk agressieve knokploegen waren die op niets ontziende wijze katholieken over de kling joegen en niet terugschrokken voor wat we nu oorlogsmisdaden noemen.

Op mijn katholieke lagere school werden de martelaren van Gorkum dan ook als helden en slachtoffers afgeschilderd, terwijl —ja dat dan ook weer— de Spaanse furie onbesproken bleef. Als zo lang zelfs tot in het onderwijs een bepaald perspectief op de geschiedenis wordt volgehouden, is het niet zo vreemd dat Zelensky zich vastklampt aan de Watergeuzen. Die hebben in ieder geval gewonnen. Toch? Na 80 jaar. Dat wel. Zo lang moet het in Oekraïne toch maar niet duren.