In dit eerste uur aandacht voor het huwelijk tussen Meghan Markle en prins Harry, 70 jaar Nederland en Israël, de column van Nelleke Noordervliet, emancipatie van mannen en racisme tijdens de Verlichting.

In dit tweede uur aandacht voor de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam, de domineesfabriek aan de theologische Universiteit te Kampen en een Spoor Terug over een opgezet leven na de dood.

Deze week bestaat Israël 70 jaar en werd de Amerikaanse ambassade in Jeruzalem geopend. Het leidde tot demonstraties, tot buitenproportioneel geweld in Israël en tot protesten overal in de wereld. Nederland was heel lang pro-Israël. Tegenwoordig is die solidaire reflex met het land niet meer zo vanzelf. Van Agt en de openbare mening zijn ‘tegen’, tegelijkertijd maakt de Nederlandse regering geen haast met een kritisch Israël-beleid.Historicus Peter Malcontent schreef ‘Een open zenuw. Nederland, Israël en Palestina’. De auteur is te gast.

Prins Harry is dan eindelijk getrouwd, en nog wel met de Amerikaanse actrice Meghan Markle. Het Britse koningshuis is al veel gewend als het om schoondochters gaat, maar een zwarte prinses, is een novum. Engeland is al dol op haar en in Amerika wordt de zwarte prinses als vanzelf heldin van de zwarte emancipatiebeweging.Hieke Jippes komt vertellen over het zoveelste Britse sprookjeshuwelijk.

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

“De strijd om iedereen op aarde te voeden is verloren,” zo schreef de bioloog Paul Ehrlich in 1968. In zijn boek 'The Population Bomb' voorspelde hij dat binnen 10 jaar honderden miljoenen mensen zouden doodhongeren en de mondiale orde ineen zou storten. Allemaal als gevolg van overbevolking. 50 jaar later kunnen we concluderen dat de apocalyps uitgebleven is – maar Paul Ehrlich gelooft nog altijd dat het einde nabij is. Terecht?Te gast over deze onvermoeibare doemdenker is Jaap Tielbeke, redacteur bij de Groene Amsterdammer, waar hij eerder over Ehrlich schreef.

‘Ik ben geneigd de Negers met argwaan te bezien, evenals meer in het algemeen alle andere mensensoorten die van nature inferieur zijn aan de witten’, aldus David Hume, een van de vaders van de Verlichting. Dezelfde denkers die in de achttiende eeuw bedachten dat alle mensen gelijk zijn, legden vanuit een doorgeschoten ordeningsdrang de basis voor het raciaal denken.Historicus Devin J. Vartija schreef ‘The Colour of Equality’ en komt praten over witte en zwarte gelijkheid en ongelijkheid tijdens de Verlichting.

Het was niet bepaald een centrum van de vrije geest die in de negentiende eeuw over Nederland kwam. Integendeel: de Theologisch Universiteit in Kampen was een centrum van en voor gereformeerd geloofsbehoud. Wim Berkelaar schreef samen met George Harinck ‘Domineesfabriek. Geschiedenis van de Theologische Universiteit te Kampen’. Wim Berkelaar komt vertellen over een gelovige academische uithoek van Nederland.

Hoewel de Tweede Kamer niet wilde meebetalen aan het ‘heidensch’ sportfestijn, werden de eerste en enige Olympische Spelen in Nederland, mede dankzij een grote publieksactie, een enorm succes. Sporthistoricus Jurryt van de Vooren vertelt het verhaal over deze oorkonde en andere verhalen in ‘Amsterdam 1928’, een verhalenboek over de Olympische Spelen in Amsterdam. De auteur is te gast.

Dieren opzetten is in. Steeds meer mensen volgen een cursus en preparateurs hebben het druk. Toch was het vak bijna uitgestorven. Radiomaker Marten Minkema bezocht het eeuwfeest van Bouten en Zoon in Venlo, het oudste taxidermiebedrijf in Nederland, waar stier Herman en nijlpaard Tanja uit Artis levensecht zijn geconserveerd. Tussen de opgezette tijgers, roodborstjes, ijsberen en hamsters doet Minkema verslag van een oud ambacht.

Hij werd vergeleken met de door en door slechte en corrupte Romeinse patriciër Catilina. Bij leven was zijn geldzucht legendarisch. Hij bracht het tot hoogste ambtenaar in de Staten Generaal, werd de hofMusch genoemd, trouwde op behoorlijke leeftijd met de 17-jarige Elisabeth Cats, dochter van de dichter Jacob, en stierf als welgestelde rijkaard.Kortom Cornelis Musch (1593-1650) is goud voor een historische roman. Jean Marc van Tol schreef hem, en komt praten over zijn succesvolle antiheld.

Op 17 maart 1988 werd de wereld wakker om meer dan vijfduizend inwonersdood aan te treffen. Halabja, een dorp in Koerdistan, werd de dag ervoor door Sadam Hoesseins regime van het leven “schoongemaakt” door middel van een gifgasaanval. Kees Schaepman was destijds reporter ter plekke en schreef het boek ‘Halabja. Aantekeningen bij de strijd om Koerdistan’ over een apocalyptisch dorp en de invloed van deze aanblik op zijn verdere leven.

Hij is de bekendste student van Nederland: Erik Hazelhoff Roelfzema, oftewel de Soldaat van Oranje. En hij was niet de enige student in het verzet. Er waren er meer, maar er waren evenzo studenten die zonder morren de loyaliteitsverklaring van de Duitsers tekenden.Historicus Jeroen Kemperman schreef ‘Oorlog in de collegebanken’. De auteur is te gast.

Vijftig jaar geleden leek het er even op dat in Parijs de verbeelding werkelijk aan de macht zou komen. Studenten hadden de straten in bezit genomen, miljoenen arbeiders het werk neergelegd en president De Gaulle bleef lang angstvallig stil. Een terugblik van vier ooggetuigen.Een documentaire van Paul van der Gaag, gemonteerd met Alfred Koster.

Hij heeft halflang krullend zwart haar, een donkere huid, en – heel opvallend – helderblauwe ogen: ‘Cheddar Man’, de oudste ‘bewaarde’ Europese man was, zo blijkt uit recent onderzoek, bruin tot donkerbruin. Kortom een zwarte oertijd met zwarte Neanderthalers en zwarte Cro-magnonmensen lijkt een harde realiteiten geen verzinsel van zogeheten historische multiculturalisten. De broers Alfons en Adrie Kennis zijn kunstenaars en experts in het reconstrueren van mensachtigen en komen ons vertellen over de eerste Europeanen.

Marx werd afgelopen weekend 200 jaar. Dat werd in zijn geboorteplaats Trier groots gevierd met de onthulling van een levensgroot standbeeld van ruim vijf meter, een cadeautje van de Volksrepubliek China. In China zelf is de “Darwin van de mensenmaatschappij” ook weer herontdekt. Men spreekt er van ecologisch marxisme en kijkt wekelijks naar de talkshow ‘Marx Got It Right’. Sinoloog Rogier Creemers komt vertellen over de Marx-revival in China.

Ze was het icoon van de zwarte burgerrechtenbeweging, ze was ongekend geliefd bij links, en menig linkse jongeman pinkte een traantje weg bij het lezen van haar autobiografie. Angela Davis is tegenwoordig mensenrechtenactiviste, in de jaren zeventig was ze tegen de oorlog in Vietnam,voor de Black Panther Party en voor het communisme. Deze week bezoekt ze Nederland en trekt volle zalen.Historica Nancy Jouwe en cultureel antropologe Jessica de Abreu zijn te gast.

In dit eerste uur aandacht voor de huidskleur van de eerste Europeaan, het icoon Angela Davis, de column van John Jansen van Galen, de hofMusch en de herontdekking van Marx in China.

In dit tweede uur aandacht voor de gifgasaanval op Halabja, studenten tijdens de Tweede Wereldoorlog en een Spoor Terug over mei '68 in Parijs.

John Jansen van Galen is deze week de columnist.

Moeten Indonesische slachtoffers van de naoorlogse koloniale oorlogen herdacht worden op 4 mei? Demonstranten die op 4 mei niet mogen demonstreren op de Dam willen dat, maar is het ook wenselijk? Koloniaal historicus Gert Oostindie schreef ‘Postkoloniale Beeldenstormen’, over onze omgang met het Indische verleden. Hij komt praten over zijn boek en over het herdenken.

Een zoon van een lappenkoopman uit Capelle aan den IJssel bracht het tot eigenaar van een landgoed, in Oost-Pruisen. Toen de oorlog kwam stortte zijn droom en landgoed in elkaar, en bleek hij de treurige bezitter van het berooide ‘Rittergut Schakenhof’. Documentairemaker Mathijs Deen maakte op basis van persoonlijke briefwisselingen van de familie de documentaire ‘Ons gaat het in ieder geval nog goed’. Een verhaal over een familie die vermalen werd door de oorlog.

In IJsland wil men het besnijden van jongens wettelijk verbieden. Daarmee zou IJsland het eerste Europese land worden, dat mannenbesnijdenis verbiedt. Maar waar komt de traditie om jongetjes van hun voorhuid te ontdoen eigenlijk vandaan? Om die vraag te beantwoorden is cultureel antropoloog Cor Hoffer te gast, co-auteur van het boek ‘Besnijdenis, lichamelijke integriteit en multiculturalisme’.

Met in dit eerste uur aandacht voor het einde van ETA, het monster van Loch Ness, een Nazi-abortuswet die nog altijd van kracht is, de column van Nelleke Noordervliet en Churchill en het Congres van Europa.

Met in dit tweede uur aandacht voor de nationale herdenking op 4 mei, de traditie van de mannenbesnijdenis en een Spoor Terug over het geplaagde landgoed Rittergut Schakenhof in Oost-Pruisen.

De Baskische afscheidingsbeweging houdt het na 59 jaar voor gezien. Na een kleine zestig jaar terreuracties en aanslagen ter wille vaneen onafhankelijk Baskenland heft de organisatie zich op. Maar wat betekent dat? Is onafhankelijkheid geen doel meer, of is alleen de gewapende strijd daartoe opgegeven? Spanjecorrespondent en Spanjekenner Steven Adolf legt uit hoe het zit met het Baskische streven naar zelfstandigheid en vergelijkt het met de afgelopen Catalaanse massa-activisme voor een zelfstandig Catalonië.

Op 2 mei 1933 stond in een lokale krant een bericht over een enorm gedierte dat zich baadde in het meer. Het was de dag dat het Monster van Loch Ness geboren werd. Sindsdien is de legende onuitroeibaar en is het Monster een toeristische topattractie in arm Schotland. Jet Bakels, cultureel antropoloog en schrijfster van het boek ‘Monsterdieren’ komt vertellen over het beroemdste ongedierte van Europa.

De schrijfster Renate Dorrestein is overleden, Nelleke Noordervliet kende haar

De column is deze week van Nelleke Noordervliet.

De Britten zijn tegenwoordig van de Brexit. Ooit waren ze, althans hun grootste staatsman was dat, vóór Europa. In 1948 was Winston Churchill eregast op het congres van de Europese federalisten in de Ridderzaal in Den Haag, waar hij warm werd ontvangen door prinses Juliana en prins Bernhard. Churchill was niet alleen eregast, hij bleek ook een van de pioniers van de Europese gedachte. Historicus Felix Klos, schrijver van ‘Winston Churchill. Vader van Europa’ is te gast.

In buurland Duitsland is deze week grote commotie ontstaan rond een (nazi)wet die reclame voor abortus verbiedt. Een Duitse huisarts en gynaecoloog kreeg een boete van 6.000 euro, omdat ze kenbaar zou hebben gemaakt dat zij abortussen verricht. Ze kreeg vervolgens steun van allerlei collega’s die vinden dat er wat moet veranderen aan de omstreden wet. Marja Verburg, historica bij het Duitslandinstituut in Amsterdam, komt vertellen over de abortuswetgeving en de praktijk in Duitsland.

Werken was voor den dommen, arbeidsethos een achterhaalde zaak, zo meenden beroepsactievoerders tegen de arbeidsplicht in de jaren tachtig van crisis en werkloosheid. Vooral in de grote steden ontstonden allerhande alternatieve clubjes en actiegroepen die het recht op arbeidsloosheid als vorm van zelfontplooiing propageerden.Voor Het Spoor Terug maakte Gerard Leenders de documentaire: ‘Luie donders inde jaren tachtig – Initiatieven tegen het geldende arbeidsethos’.

In dit eerste uur aandacht voor een eeuw SGP, dode kinderen in de literatuur, de column van John Jansen van Galen, een miraculeuze ontsnapping en OVT met boeken.

Met in dit tweede uur aandacht voor de Jonge Historicus van het Jaar, kolonialisme en een Spoor Terug over luie donders in de jaren '80.

Je hebt fundamentalisten en je hebt christelijke fundamentalisten. Van die laatste soort getuigen SGP-voorman Kees van der Staaij en tot voor kort SGP-kamerlid Elbert Dijkgraaf die zijn partij van God in de Kamer liet zitten voor zijn gezin. De Staatkundig Gereformeerde Partij, opgericht op 24 april1918, zit dit jaar 96 jaar in het parlement. Het is de partij van Gods woord, zoals uitgelegd op de Synode van Dordt in 1618, en ze is dus voor een van God gegeven in plaats van een volkse regering. En de vrouw in het politieke ambt, vind de partij ook niks. Toch bestaat ze nog steeds.Politicoloog Hans Vollaard schreef samen met Gerrit Voerman ‘Mannen van Gods Woord. De SGP 1918-2018’. Hans Vollaard komt praten over Nederlands meest archaïsche politieke partij, haar verleden en toekomst.

Je hebt ‘Tonio’ van A.F.Th. van der Heijden, ‘Schaduwkind’ van P.F. Thomése en ‘Contrapunt’ van Anna Enquist. Allemaal romans over een overleden kind, geschreven door een van hun ouders. De behoefte om over je ontvallen kinderen te schrijven bestaat al sinds de Middeleeuwen, en is eigenlijk nooit weggeweest.Deze week verscheen de bundel ‘Van Constantijntje tot Tonio. Het dode kind in de Nederlandse literatuur’. Rick Honings en Olga van Marion, twee van de auteurs, zijn te gast.

John Jansen van Galen is deze week de columnist.

Midden tijdens de Jodenvervolging in 1943 wisten 89 Hongaars-Nederlandse Jodengezinnen vanuit bezet Nederland te ontkomen naar het toen nog vrije Boedapest. In maart 1944, na de nazi-inval in Hongarije, werden zij voor de tweede keer van hun vrijheid beroofd. De meesten van hen wisten dankzij hulp van de Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg uit handen van de nazi’s te blijven.Historica Aline Pennewaard schreef met Willy Lindwer ‘De treinreis’, een boek over hun miraculeuze ontsnappingen. Aline Pennewaard is te gast.

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken.Met ditmaal: ‘De reis van Syntax Bosselman’ (kinderboek over slavernij) van Arend van Dam; ‘De Republiek der Letteren’ van Hans Bots; ‘De dood van Hitler’ van Jean-Christophe Brisard; en ‘De pater en de filosoof’ (over de redding van het Husserlarchief) van Toon Horsten.

Ieder jaar kiest de Stichting Jonge Historici de Jonge Historicus van het Jaar, althans een vakkundige jury doet dat voor haar. Deze week wordt de nominatie bekend van de laatste drie kandidaten voor de titel.De genomineerden zijn te gast en komen vertellen wat jonge historici doen, wanneer zij in de prijzen vallen, waarin zij verschillen van hun oudere en grijzere collega’s en geven antwoord op de vraag of wijsheid ook daadwerkelijk met de jaren komt.

De verovering van de wereld door het Westen was een grote gebeurtenis, schreef de filosoof Alexis de Tocqueville in 1843. En zo zag iedereen dat ongeveer gedurende de negentiende en een deel van de twintigste eeuw, schrijft Henk Wesseling. ‘Het was in die tijd bijna onmogelijk om antikoloniaal te zijn, zoals het nu ondenkbaar is kolonialist te zijn’, aldus de historicus.Deze week verscheen de bundel ‘Daverende dingen dezer dagen’. De auteur komt praten over kolonialisme, schuldgevoel en andere lastige zaken.

Er zijn misdaden tegen de geschiedenis die onvergeeflijk zijn. De diefstal van het gouden hart – het sierlijke omhulsel van de hartresten – van de Middeleeuwse vorstin Anna van Bretagne is er zo een. Middeleeuwenkenner Sanne Frequin komt praten over de ontvreemding die haar mediëvisten-hart bijna deed breken.

Nelleke Noordervliet is de columnist deze week.

Een Boeddhabeeldje in de tuin, een cursus boeddhistisch mediteren, en boeddhistische mindfulness. Jezus mag min of meer vergeten zijn, de Boeddha leeft. Hij is, sinds de jaren zestig toen paters op een matje gingen zitten in plaats van het brevier te bidden, niet meer weg te denken uit onze cultuur.Onlangs verscheen ‘Waarom boeddhisme werkt’ van Robert Wright, een handboek voor levenskwaliteit verbetering met behulp van Boeddha.Boeddhisme-kenner Paul van der Velde las het boek en komt erover praten.

Hij was ‘the Pain in the Ass’ van de zeventiende-eeuwse Republiek en de koning-stadhouder Willem III. Megalomaan, als hij in de spiegel keek, megalomaan in zijn pronkzucht en megalomaan in zijn veroveringszucht. In het Rampjaar 1672 viel hij de Nederlanden binnen, waar hij uiteindelijk weer moest vertrekken. Welbeschouwd is de bouw van Versailles zijn meest fundamentele nalatenschap.Journalist en Frankrijk-historicus Johan op de Beeck schreef ‘De Zonnekoning. Glorie en schaduw van Lodewijk XIV’. De auteur is te gast.

Sergej Zimov, is beheerder van het zogenoemde Pleistoceenpark diep in Rusland. In zijn park, vertelt hij, lopen al allerlei oerdieren rond: bizons, ossen, runderen en rendieren. Maar een dier ontbreekt nog: de mammoet, de wolharige olifant uit de oertijd. Want er bestaan wilde plannen om de Mammoet te gaan klonen, en om ons bij te praten over de haalbaarheid en de wenselijkheid van die plannen, is hier Barbara Gravendeel te gast, evolutiebiologe bij Naturalis en Universitair Hoofd Docent te Leiden.

Deze donderdag is het weer Nationale Secretaressedag. En dat terwijl het begrip secretaresse nauwelijks nog wordt gebruikt, en bijna niemand meer weet wat Schoevers, het opleidingsinstituut voor assistent-juffrouwen van de directeur, ook weer eens was.In Het Spoor Terug een herhaling van een documentaire uit 2013, toen het secretaresse-instituut Schoevers 100 jaar oud was. Gemaakt door Laura Stek.

Met in dit eerste uur aandacht voor Boeddha als de nieuwe verlosser, het gestolen hart van Anna van Bretagne, de column van Nelleke Noordervliet, de Zonnekoning en het jarige LSD.

Met in dit tweede uur aandacht voor de mammoet, vrouwen voor het Vaderland en een Spoor Terug over secretaresses.

LSD is alweer 75 jaar oud. Het middel begon als medicijn in 1943 en werd vanaf de jaren vijftig en zestig een genots- of beter gezegd een geestverruimend geluksmiddel. Timothy Leary nam het, de Beatles namen het, en al in 1946 experimenteerde Aldous Huxley, schrijver van ‘Brave New World’ met het middel.Een gesprek over LSD als medicijn en geestverruimend middel. Met Gemma Blok.