Diederik van Vleuten vertelt zijn laatste oorlogsverhaal deze ochtend.

Wilhelm II zou drie dagen in Amerongen verblijven. Het werden er 540. Hij sliep in een veel te klein slaapkamertje, bijna een cel, maar genoot van een grote eetkamer. We maken een rondje door de kamers met conservator Lodewijk Gerretsen

In de landen van de winnaars wordt de elfde van de elfde groots herdacht. We maken een rondje langs de correspondenten. Met Frank Renout vanuit Parijs, Tim de Wit vanuit Londen, en Thomas Spekschoor vanuit Ieper.

11 november 1918 kwam er een eind aan de meest verschrikkelijke oorlog tot dan toe. Een genadeloze oorlog die miljoenen slachtoffers op het slagveld kende, en miljoenen burgerslachtoffers. Maar wat gebeurde er precies op de elfde? Wat hield de wapenstilstand in? Militair historicus Wim Klinkert vertelt.

Als iemand zich heeft verdiept in wat de Eerste Wereldoorlog met mensen deed, is het Diederik van Vleuten. Hij maakte twee voorstellingen over ’14-18’ en bezocht zo’n beetje alle monumenten en graven. Ook zocht hij naar sporen van de Grote Oorlog bij zijn gemobiliseerde grootvader. De cabaretier is te gast.

De column is deze week van Philip Freriks.

Waarom zocht keizer Wilhelm II zijn toevlucht in Nederland? En waarom was hij hier welkom? Wilhelmina zat erachter, zo wordt gezegd. Maar wilden de eigenaren van het kasteel van Amerongen hem wel? Of was de gevluchte keizer een verplichting? We praten met medewerkers van Kasteel Amerongen Ronald Kousbroek en Willem Brouwer

Diederik van Vleuten draagt gedicht van Philip Larkin voor

Om precies 11 uur op de elfde van de elfde doet correspondent Thomas Spekschoor verslag vanuit Ieper.

Een rondje langs onze correspondenten in Parijs, Londen en Ieper.

Waronne Elbers, adjunct-directeur Kasteel Amerongen vertelt over de keizer

De elfde van de elfde markeerde het einde van het oude Europa. Maar wie waren eigenlijk de winnaars en wie de verliezers van de Grote Oorlog? En is Europa ooit de eerste Wereldoorlog te boven gekomen? Een gesprek met Geert Mak, Philipp Blom en Wim Klinkert.

Met in dit eerste uur onder andere aandacht voor Kasteel Amerongen, keizer Wilhelm II, de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog en verhalen van Diederik van Vleuten. En tevens de column van Philip Freriks

Met in dit tweede uur onder andere een gesprek over de verliezers en winnaars van Eerste Wereldoorlog, en Diederik van Vleuten leest voor uit zijn werk. En opnieuw contact met correspondenten op diverse herdenkingsplaatsen

Aanstaande dinsdag gaan de Amerikanen naar de stembus om het Congres te kiezen. In het totaal worden alle 435 leden van het Huis van Afgevaardigden gekozen en een derde van de Amerikaanse Senaat. De Republikeinen zijn bang hun meerderheid te verliezen en doen alles om te voorkomen dat Democratische kiezers de gang naar het kieshokje maken. De zogenoemde kieshinder-activiteiten hebben een lange geschiedenis. Amerikaniste Markha Valenta legt uit hoe het zit.

Deze week ging de film Loro in première. Een film over de grote politieke verleider Silvio Berlusconi, maar indirect ook over Trump, waar de hoofdpersoon ook wel iets van weg heeft. Maker van de film, de regisseur Paolo Sorrentino, werd bekend van ‘La grande belleza’. De hoofdrolspeler uit die film, neemt ook de rol van Berlusconi op zich. Italië-kenner en historicus Arthur Weststeijn bekeek de film en is te gast.

John Jansen van Galen is deze week de columnist.

Bij watersnoodrampen denken we vanzelf aan de ramp in Zeeland van 1953. Maar ook eerder waren er rampen die het land vormden: de Sint-Elisabethvloed van 1421; de Kerstvloed van 1717, de Gelderse watersnood uit 1809, om er een paar te noemen. Ons ‘wij’-gevoel ontstond in de strijd tegen het water, waarbij de vloeden ook ons zondebesef bevestigden. Dat althans betoogt de kersverse hoogleraar Lotte Jensen afgelopen vrijdag in haar oratie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. En zo schrijft ze ook in haar nieuwe boek ‘Wij tegen het water’. Lotte Jensen is te gast.

Hij was een goede vaderlander die voor Napoleon vocht, een patriot in dienst van Willem I en zong uit volle borst het volkslied ‘Wier Neerlands bloed door aderen vloeit’. Want het Wilhelmus was na de inval van de Fransen een beetje vergeten. En hij blijkt ook nog eens een verre voorvader te zijn van modern patriot Sybrand Buma. De politicus Buma dook in het verleden, en schreef samen met zijn neef Wiete Hopperus Buma de biografie ‘Gerlacus Buma. Een Friese patriciërszoon in het leger van Napoleon en Willem I’. De auteurs zijn te gast.

Iemand schrijft een boek, en een ander komt met een tegenboek. Om aan te tonen dat het boek niet deugt. Zulks is het geval met ‘Oorlogsouders’ van Isabel van Boetzelaer, dat een te rooskleurig beeld zou geven van haar vader, Waffen SS’er, Oostfrontstrijder en medewerker van de Sicherheitspolizei, baron Willem van Boetzelaer. Schrijfster Chaja Polak las het en vreest dat de milde beoordeling van een ernstig foute vaderlander staat voor een trend. Ze schreef het tegenboek ‘De man die geen hekel had aan Joden’. De schrijfster Chaja Polak is te gast, samen met historicus en oorlogskenner Bas Kromhout.

Op 11 november 1918, een uur na afloop van de Eerste Wereldoorlog, stierf de Schotse Gilbert McMicking in Den Bosch. Vier jaar eerder was hij een paar uur na het uitbreken van de oorlog krijgsgevangen genomen in Duitsland. Michal Citroen maakte een documentaire over zijn oorlogsverhaal en de zoektocht naar de vraag hoe hij in Den Bosch terechtkwam.

Met in het eerste uur: biopic Berlusconi, verkiezingen in Amerika, de column van John Jansen van Galen, wij tegen het water en een vroeg Bumapatriot.

Met in het tweede uur: foute vaders en foute boeken en Het Spoor Terug: Schotse oorlogsveteraan zonder oorlog.

Een interview met de beste geschiedenisleraar van dit jaar. En een vooruitblik op de uitreiking van de Libris Geschiedenis Prijs met de jury.

Wie gaat dit jaar de Libris Geschiedenis Prijs winnen? Er zijn als ieder jaar weer vijf boeken genomineerd. We spreken kort met de auteurs. Middeleeuwenkenner Frits van Oostrom is de auteur van ‘Nobel Streven’. Een studie over het onwaarschijnlijke maar waargebeurde leven van de veertiende-eeuwse ridder Jan van Brederode.

Wie gaat dit jaar de Libris Geschiedenis Prijs winnen? Er zijn als ieder jaar weer vijf boeken genomineerd. We spreken kort met de auteurs. Gabri van Tussenbroek schreef ‘De toren van de Gouden Eeuw’, een boek over de Hollandse strijd tussen gulden en de God.

En de winnaar is? Juryvoorzitter Jeroen Dijsselbloem leest voor uit het juryrapport en maakt de winnaar bekend.

‘Tegen de terreur’ heet het nieuwe boek van historica en terrorismedeskundige Beatrice de Graaf. De historica bekeek de Europese reactie op Napoleon en ontdekte dat al heel vroeg, in 1815, de westerse wereld zich aaneensloot tegen gevaar van binnenuit. Zo ontstond er een nieuwe Europese verdedigingsgemeenschap, een NAVO avant la lettre. Beatrice de Graaf komt praten over de veiligheidsclubs en het veiligheidsvolk van vroeger.

Deze week is de column van Nelleke Noordervliet.

Vlak na de onthoofding van Oldenbarnevelt in 1619 zaten ze met een lijk omhoog dat verduisterd moest worden. Het stoffelijk overschot van de staatsman verdween op wonderbaarlijke wijze en werd waarschijnlijk in de grafkelders gedumpt van wat nu de Eerste Kamer is. De Kamer wordt binnenkort gerestaureerd. Hét moment om op zoek te gaan naar de stoffelijke resten van Oldenbarnevelt, meent parlementariër en historicus Ronald van Raak. De politicus is te gast.

De beweging Man Vrouw Maatschappij (MVM) bestaat niet meer, maar is ondertussen alweer vijftig jaar oud. MVM, de naam zei het al, meende anders dan Dolle Mina, dat emancipatie vooral iets was van mannen en vrouwen samen. Een vijfurige werkdag bijvoorbeeld zou helpen, zodat mama en papa het werk en huishouden konden verdelen. Historica Anneke Ribberink en MVM-oprichtster Hedy d’Ancona zijn te gast.

We gaan kort in gesprek met de winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs van 2017.

Wie gaat dit jaar de Libris Geschiedenis Prijs winnen? Er zijn als ieder jaar weer vijf boeken genomineerd. We spreken kort met de auteurs. De historicus Remieg Aerts schreef ‘Thorbecke wil het’, een lijvige biografie over Nederlands beroemdste staatsman en vader van onze democratie.

Wie gaat dit jaar de Libris Geschiedenis Prijs winnen? Er zijn als ieder jaar weer vijf boeken genomineerd. We spreken kort met de auteurs. Journalist Piet Hagen schreef ‘Koloniale oorlogen in Indonesië’, waarin hij vijf eeuwen verzet tegen vreemde overheersing beschrijft en de onderdrukking van dat verzet.

Wie gaat dit jaar de Libris Geschiedenis Prijs winnen? Er zijn als ieder jaar weer vijf boeken genomineerd. We spreken kort met de auteurs. Hella en Sandra Rottenberg schreven ‘De Sigarenfabriek van Isay Rottenberg’, over de verborgen geschiedenis van een joodse Amsterdammer in nazi-Duitsland.

Libris Geschiedenis Prijs 2018AANUIT

Uitreiking Libris Geschiedenis Prijs 2018

De Eerste Wereldoorlog is alweer 100 jaar oud. Toch blijft de eerste grote massaoorlog een bron van verbazing. Nooit eerder vielen er zoveel slachtoffers en nooit eerder moesten zovelen, uit welk gat op aarde ook, ineens naar het front. Zo ook de Marokkaans-Franse hoofdpersoon uit de roman ‘Vertel het iemand’ van Rachida Lamrabet. De schrijfster is te gast.

Onze recensent Wim Berkelaar bespreekt de nieuwste historische boeken. Met ditmaal: ‘1001 Vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis’ van Els Kloek; ‘Visser ’t Hooft. Een leven voor de oecumene (1900-1985)’ van Jurjen Zeilstra; ‘Verlichting nu. Een pleidooi voor rede, wetenschap, humanisme en vooruitgang’ van Steven Pinker; en ‘De grafdelvers. De laatste winter van de Weimarrepubliek’ van Rudiger Barth en Hauke Friederichs.

Ze waren ijverig en vroom. Ze begonnen als burger en eindigden als regent. De Nederlands Gouden Eeuw dankte alles aan hen, en zij aan Nederland en vanzelfsprekend aan de zwarte slaven overzee. We hebben het over de 500 rijksten uit de zeventiende en achttiende-eeuwse Republiek. Historicus Kees Zandvliet portretteerde de oude en nieuwe rijken van toen in zijn boek ‘De 500 rijksten van de Republiek.’ Hij komt erover praten samen met welgestelden-watcher Jort Kelder.

Hekendorp, zo heet tegenwoordig het plaatsje dat we kennen als Goejanverwellesluis of beter gezegd als Goejanverwelle. Die oude naam moet terug, vindt een betrokkene. Een kort gesprek met Jacob Tammens.

Sinds de dreiging van de brexit nemen de spanningen in Noord-Ierland weer toe. En de angst is groot dat als er een nieuwe harde grens zou komen tussen Noord-Ierland en Ierland, het zou leiden tot heropleving van de tijd van ‘The Troubles’ oftewel van de burgeroorlog tussen katholieken en protestanten.Historicus Joost Augusteijn komt praten over de Brexit, de mogelijk nieuwe grens en de gevolgen.

Het hondje dat deze week groot in het nieuws was vanwege de aangekondigde restauratie, komt erin voor, maar het blijft een onbekende. En hetzelfde geldt voor het meisje op de Nachtwacht. Alle aandacht gaat uit naar de uitgedoste mannenbroeders. Zij zijn het onderwerp van het boek van historicus Gabri van Tussenbroek ‘Amsterdam en de Nachtwacht’. De historicus komt praten over de mannen op het beroemdste schilderij uit onze geschiedenis.

Wat gebeurde er ook alweer precies in Goejanverwellesluis? Wilhelmina van Pruisen, de vrouw van de gevluchte Oranjeprins liep er een politiek blauwtje, maar verder? Historicus Mart Rutjes legt het uit.

In Memoriam: Wim Kok. Te gast is Pieter de Rooij

Jan Rot verzorgt deze week de muziek. Hij zingt protestsongs, de vaderlandse protestklassiekers van vroeger. Ook vertelt hij waaraan een goed en oprecht protestlied moet voldoen.

Is er een betere plaats om uit te zenden dan Goejanverwellesluis als het gaat om Nederland en opstand? Wilhelmina van Pruisen kwam er in 1787 in haar koetsje voorbij op weg naar Den Haag om te pleiten voor haar verdreven man stadhouder Willem V. Ze werd teruggestuurd, ging klagen bij haar broer, die een legertje stuurde om de brutale patriotten een lesje te leren. De Nederlandse revolutie was voorbij en zou pas met de inval van de Fransen in 1795 weer op gang komen. Historicus en patriottenkenner Mart Rutjes schreef over die tijd het boek ‘Door gelijkheid gegrepen’, en komt praten over onze achttiende-eeuwse revolutiedrang.

John Jansen van Galen is deze week de columnist.

Met in dit eerste uur: Goejanverwellesluis, Nachtwacht, muziek van Jan Rot, onze revolutie, de column van John Jansen van Galen en de nouveau riche uit de Gouden Eeuw.

Met in dit uur: Goejanverwelle in ere hersteld, Brexit en de Noord-Ierse grens, Roman over WO I, vulvapaniek en mannenvrees, historische boeken en muziek van Jan Rot.