Moet er een social media-verbod voor jongeren ingevoerd worden? 'Het is maar de vraag of het helpt'

In Nederland is er ook een beweging van ouders die hun kinderen smartphonevrij willen opvoeden en op middelbare en lagere scholen worden massaal smartphone-verboden ingevoerd. En met landen als Australië die algehele social media-verboden voor jongeren onder de 16 jaar invoeren, is het de vraag of iets soortgelijks niet ook in Nederland doorgevoerd moet worden. Uit verscheidene onderzoeken blijkt namelijk dat jongeren de negatieve effecten van platforms als Instagram en TikTok ervaren, zoals somberte en depressies. 

Bewijslast

Van den Bos begrijpt dat overheden "iets willen doen" om hun burgers te beschermen. "Als je kijkt naar wat er gebeurt op social media, moeten we ons ook zorgen maken. Maar ik weet niet of dit het beste is wat we kunnen doen", zegt de universitair hoofddocent over een social media-verbod. Volgens Van den Bos is dat de "makkelijke oplossing", maar is de uitwerking ervan weer heel ingewikkeld. "De bewijslast is nog niet zo duidelijk. Het wordt uit data niet duidelijk dat de mentale gezondheid van jongeren zo wordt beïnvloed door social media. Er zijn meerdere dingen aan de hand."

Oefenen met social media

Er zou sowieso een onderscheid gemaakt moeten worden tussen de kindertijd en adolescentie, stelt Van den Bos. Onder de 10 hebben kinderen natuurlijk vrij weinig te zoeken op social media, maar er zit ook weer een gemeenschapscomponent aan en ouders willen hun kinderen ook laten 'oefenen' met dit soort platforms. Van den Bos stelt daarom voor dat 13-jarigen met toestemming van hun ouders zulk soort apps kunnen betreden. "Ouders kunnen dat dan per app beoordelen en dat geeft meer vrijheid." 

Alternatieven

De vele uren die ze er vervolgens op spenderen, helpen echter niet. "We zijn daar niet blij mee, daar moeten we iets aan doen." Daarom moeten er alternatieven komen, zodat jongeren op een andere manier hun tijd kunnen doorbrengen. "Daar moet een plan voor zijn en dat ligt er niet", zegt Van den Bos. Tot die tijd steunt de universitair hoofddocent initiatieven als 'smartphonevrij opvoeden', omdat "zij faciliteren dat ouders met elkaar in gesprek gaan hierover."

Op scholen worden smartphones tegenwoordig vaak verbannen, maar werken leerlingen wel veel op laptops en tablets. Maar daar duikt ook weer een probleem op, want op die apparaten kunnen leerlingen gewoon doorgaan op social media. "Je kunt dat ook afschermen, zodat je er alleen schooldingen mee kan doen", legt Van den Bos uit. 

Rol van de ouders

Urenlang scrollen op TikTok of Instagram of überhaupt je telefoon gebruiken als verlengstuk van je arm, zijn niet alleen jongeren schuldig aan. Ouders kunnen zelf ook maar moeilijk van hun mobiele telefoon afblijven en geven daarmee het 'slechte voorbeeld' aan hun kinderen. Van den Bos legt uit dat uit onderzoek blijkt dat kinderen waarvan de schermtijd hoog is de ouders vaak ook een hoge schermtijd hebben. Het wordt voor het kind dan ook 'lastig' als ze hun telefoon wel moeten inleveren, maar hun ouders vrolijk door blijven scrollen. 

Wet- en regelgeving

In het Europees parlement wordt al een tijdje gesproken over een vergelijkbaar social media-verbod als in Australië. Vooralsnog geldt er in een Nederland een richtlijn van 16 jaar voor dit soort platforms, maar wetgeving, ook Europese, "kan heel lang duren", vertelt Van den Bos. "Met een richtlijn help je ouders, vooral als dat goed gecommuniceerd wordt. Maar daar kan je bedrijven niet mee aanpakken, daar heb je wetten voor nodig."

Van den Bos meent dat alleen een verbod niet gaat werken. "We moeten investeren in de digitale weerbaarheid en geletterdheid van jongeren", meent de universitair hoofddocent en stelt dat de richtlijnen die er nu al zijn een steuntje in de rug zijn voor ouders. Maar het allerbelangrijkste is volgens Van den Bos om met je kind in gesprek te gaan over social media en de mogelijke gevaren ervan.