Hoe kijken Israëliërs naar verwoestingen Gaza? 'In oorlogstijd stelt men leger en leiding niet ter discussie'

"Elke keer dat iemand wordt uitgeschakeld die betrokken was bij 7 oktober, wordt dat breed gedragen. Daar krijg je de handen echt wel voor op elkaar." Dat geldt ook voor de recente en uiteindelijk mislukte aanval op vijf Hamas-kopstukken in Qatar. Volgens Van Hoorn was de reactie van Israëliërs daarop opvallend positief, ondanks dat de doelwitten niet zijn omgekomen.

Op een goudschaaltje gewogen

Toch staat er met die aanval wel meer op het spel dan voorheen. De kopstukken in Qatar waren namelijk betrokken bij onderhandelingen over een mogelijk staakt-het-vuren en een deal rond de resterende gijzelaars. De aanval werd uitgevoerd op Qatarees grondgebied, een land waarmee zowel Israël als de VS diplomatieke banden onderhouden.

"Je zet daarmee veel op het spel. En dan lukt het ook nog niet. Dat maakt het extra ingewikkeld." Dat Trump de aanval als 'zeer ongelukkig' betitelde, werd in Tel Aviv op een goudschaaltje gewogen. Zijn woorden doen ertoe in Israël, maar volgens Van Hoorn valt het in de praktijk tegen wat die uitspraken uiteindelijk betekenen. "De wapens blijven geleverd worden, de diplomatieke steun is er nog altijd en als de VS in de VN-Veiligheidsraad niks willen doen, gebeurt het ook niet."

Waar in Israël wél kritiek op klinkt, is de omgang van de regering met de gijzelaarskwestie. Zo'n vijftig mensen worden nog altijd vastgehouden in Gaza, van wie naar schatting nog twintig in leven zijn. Veel Israëliërs vinden dat premier Netanyahu zijn prioriteiten verkeerd stelt. "Het lot van de gijzelaars lijkt voor hem niet bovenaan te staan", zegt Van Hoorn. "Mensen zien dat hij onderhandelaars probeert uit te schakelen met wie hij juist over een akkoord zou moeten praten. Maar de kritiek gaat niet over Gaza of over de duizenden doden daar, maar om de gijzelaars."

Israëlische media spelen hierin een grote rol. Terwijl internationale media uitgebreid verslag doen van de situatie in Gaza, ligt dat in Israël anders. "De commerciële zenders richten zich vooral op binnenlandse gebeurtenissen", legt Van Hoorn uit. "Ze moeten uiteindelijk reclame verkopen, en het publiek wil het ook niet weten. Dus verkondigen de media het ook niet." Wie wél wil weten wat er in Gaza gebeurt, moet daar actief naar op zoek. Publicaties zoals Haaretz doen er wel verslag van, maar worden al snel voor 'landverraders' uitgemaakt. "In oorlogstijd stel je het leger en de leiding niet ter discussie", zegt Van Hoorn. "En ik vraag me af of wij in Nederland, in een vergelijkbare situatie, dat wél zouden doen."

Onveiligheidsbeleving

Tegelijkertijd speelt ook de onveiligheidsbeleving een grote rol. De recente dodelijke aanslag op een bus was de eerste grote aanval op Israëlisch grondgebied sinds 7 oktober. Volgens Van Hoorn wordt dat gevoel van dreiging politiek benut: "Je zag direct dat Netanyahu en de minister van Binnenlandse Zaken, zelf een radicale kolonist, ter plaatse waren. Er wordt politieke munt geslagen uit het idee dat Israël alleen in veiligheid kan leven door hard op te treden. En ironisch genoeg hoor je aan Palestijnse zijde precies hetzelfde: 'Israël begrijpt alleen de taal van geweld'. Zo hou je elkaar dus bezig."

De internationale kritiek laat Israëliërs niet onberoerd, vooral niet in liberale steden als Tel Aviv. Veel inwoners hebben Europese achtergronden of dubbele paspoorten. "Ze voelen zich verbonden met de liberale democratieën die nu zo kritisch zijn. Dat doet pijn", zegt Van Hoorn. Tegelijkertijd ontstaat er door die kritiek juist ook weer een tegenreactie. "Men voelt zich onbegrepen en politici als Netanyahu bestempelen kritiek dan snel als antisemitisme. Als je even niet uitkijkt, wordt er zelfs gesproken over het 'bloedsprookje', een eeuwenoud antisemitisch stereotype. Waarmee niet alleen internationale kritiek alleen wordt afgewezen, maar ook meteen gevaarlijk wordt gemaakt."

Even hoop

De diplomatie lijkt ondertussen vastgelopen. Het voorstel van Trump voor een gefaseerde ruil van gijzelaars tegen gevangenen bood even hoop, maar veel daarvan blijft nog onduidelijk. Israël zou geen garanties hebben geboden dat er na vrijlating verdere onderhandelingen zouden volgen, waardoor Hamas weinig vertrouwen heeft in het proces. "En dan moet je je voorstellen dat Netanyahu dus net de mensen heeft proberen te vermoorden met wie over dit akkoord gesproken werd", vertelt Van Hoorn. "We hebben die onderhandelaars nog niet gehoord. Als ze nog in leven zijn, is het maar de vraag of ze nog aan tafel willen."