Saskia Belleman: 'Aantal verwarde mensen dat iets vreselijks doet neemt toe'

Vandaag staat de man die verdacht wordt voor de Groningse bioscoopmoorden voor de rechter, maar de afgelopen jaren zijn meer van deze zaken voorbijgekomen. Bijvoorbeeld Humeyra, de scholiere die in Rotterdam door haar ex-vriendje werd neergestoken, en de Utrechtse studente Laura Korsman die werd doodgeschoten door haar ex-vriend.

'Dit mag nooit meer gebeuren'

"Iedere keer hoor je: dit mag nooit meer gebeuren." Vervolgens worden commissies ingesteld die onderzoek gaan doen. Intussen lopen psychiatrische patiënten nog altijd vrij rond. "Dat is misschien het grootste probleem nog niet, wel moet er adequate hulpverlening zijn op het moment dat er iets dreigt mis te gaan."

Een overeenkomst in de zaken is dat naasten van het slachtoffer, maar ook van de verdachte al eerder aan de bel trokken. "Je krijgt hulpverleningsinstanties die naast elkaar heen werken, politie die verkeerde inschattingen maakt. Voor je het weet gaat er iets verschrikkelijk mis en beland er iemand die verschrikkelijk ziek is in de verdachtenbank. Zo ver had het niet hoeven komen."

Geen vangnet

"Er is geen vangnet in de gemeente, dat zie ik steeds terug", zegt strafrechtadvocaat Natacha Harlequin die vaker cliënten met psychiatrische stoornissen bijstaat. Zij ziet dat deze personen naast de gediagnosticeerde stoornissen vaak ook een laag IQ hebben. "Je moet denken in plaats van een volwassen man heb ik te maken met een kind van 11 of 12 waarbij ook nog al deze psychiatrische diagnoses zijn gesteld."

Het levert ingewikkelde zaken op voor advocaten en rechters. Zonder de verdachte in de slachtofferrol te willen plaatsen, stellen zowel Belleman als Harlequin dat de verdachte vaak patiënt is.

'Witte jas niet aan'

Rechters vragen vaak rapporten op van deskundigen om te oordelen of de verdachte geheel of misschien volledig ontoerekeningsvatbaar is. Belleman begrijpt daarin de frustratie van nabestaanden, die ook vergelding willen zien. "Iemand die ziek is en niet wist wat hij deed, de hulp die hij nodig had niet kreeg, moet je die afrekenen?"

Volgens Harlequin kijken rechters uiteraard eerst naar het bewijs, maar kijken ze ook welke straf passend en nodig is. "De rechter heeft de witte jas niet aan. Wij hebben niet voor een rechtszaak gekozen, wij krijgen het dossier voor ons en proberen in onderling overleg tot een oplossing te komen."