'Baat het niet, schaadt het soms wel': huisartsen slaan alarm voor medische desinformatie online

Om dat tij te keren, is de campagne 'Gecheckt? Wel zo gezond!' gestart. Hoofdredacteur van Heeswijk en huisarts en schrijver Jojanneke Kant slaan de handen ineen om misleiding tegen te gaan.

Fabel of feit?

Van Heeswijk vertelt dat de aanleiding voor de campagne geïnitieerd is door de uitslag van een onderzoek van KNMG en NOS. Hieruit bleek dat 85 procent van de huisartsen wekelijks geconfronteerd wordt met patiënten die verward raken door misleidende informatie. "Dat is voor ons aanleiding geweest om samen met de KNMG en het netwerk Mediawijsheid deze campagne te starten", vertelt Van Heeswijk. De boodschap van de campagne is als volgt: combineer mediawijsheid met medische kennis om feiten van fabels te scheiden.

Sociale media

Kant, bekend als De Vragendokter, herkent het beeld uit haar praktijk. "Het komt meermaals per week voor dat patiënten binnenkomen met desinformatie die ze via sociale media verkregen", zegt Kant. Met een beperkte tijd van vaak maar 15 minuten per consult, is het een uitdaging om patiënten weer tot rede te brengen. "Soms zorgt dat ervoor dat je uitloopt, maar dat geeft niet. Het is belangrijk om het gesprek aan te gaan over de bron van hun informatie."

De voorbeelden die huisartsen noemen zijn niet onschuldig. "Fabels over anticonceptie, zoals dat je onvruchtbaar wordt van de pil of dat het net zo gevaarlijk is als roken of asbest, hoor ik vaak", aldus Kant. Ook supplementen zijn populair bij patiënten: "Magnesium is uitgeroepen tot supplement van het jaar, maar het is niet zinvol voor de hele bevolking om dagelijks te slikken." En het bekende vitamine C-pilletje? "Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een jaar lang dagelijks slikken je verkoudheid slechts 12 uur verkort", zegt de arts. "À la minute slikken is niet zinvol. Punt."

Hardnekkige voorbeelden, commercieel belang

Volgens Van Heeswijk is zonnebrand een ander hardnekkig voorbeeld van misinformatie. "Ik zag berichten dat zonnebrand giftig zou zijn. Dat is verontrustend, want als mensen stoppen met smeren, lopen ze echt gezondheidsschade op." Ze benadrukt dat achter veel desinformatie commerciële belangen schuilgaan: "Vaak is het doel niet jouw gezondheid, maar iets aan je verkopen."

Luisteren, achterhalen en gezond verstand

Hoe bestrijd je zulke misinformatie? Kant: "Luisteren, achterhalen wat de bron is, en samen kijken of dat klopt. Ik verwijs altijd naar betrouwbare websites zoals Thuisarts.nl, Moetiknaardedokter.nl en Anticonceptie.nl." Toch geeft ze toe dat niet iedereen zich laat overtuigen dat bepaalde informatie desinformatie is: "Soms kom je er niet uit en dan zeg ik: Als huisarts adviseer ik dit niet. Jij mag je keuze maken, maar wees je bewust van waar je informatie vandaan komt."

Met de campagne hopen de betrokkenen dat meer mensen leren onderscheid maken tussen goedbedoeld advies en gevaarlijke misleiding. Want in de spreekkamer merken huisartsen dagelijks dat een 'baat het niet, schaadt het niet'-mentaliteit lang niet altijd zonder risico is.