Kritiek op pesticidegebruik leidt tot doodsbedreiging: 'Nederlandse samenleving grijpt te snel naar geweld'

Uit het onderzoek bleek dat 51 verschillende pesticiden waren gevonden in 10 van de Natura 2000-gebieden, met onder andere als gevolg dat er minder insecten aanwezig waren. De onderzoeker kreeg aan zijn woonadres een brief met doodsbedreiging toegestuurd. Bloem zegt hierover: "Het past binnen de verharding van onze samenleving. Als iemand zich zorgen maakt hierover moet diegene de dialoog aangaan, niet een doodsbedreiging lanceren."

Aanleiding rechtszaak

Jonna Farnes weet als geen ander wat dit soort intimidatie met je doet. In 2023 hoorde ze dat er lelies zouden worden geteeld op de akker naast haar terrein in Boterveen. “Van lelieteelt was toen al bekend dat daar heel veel pesticiden bij gebruikt worden. Minstens twee keer per week zou er gif gespoten worden”, vertelt Farnes. “De adviezen rondom het spuiten zijn om binnen te gaan zitten, geen kinderen buiten te laten spelen, om de deuren en ramen te sluiten en om de was niet buiten te hangen. Toen vroegen wij ons met de buurt af of wij dit wel moesten accepteren.”

Een bom op kerstavond

De gesprekken met de boer liepen op niets uit, dus besloot de buurt een rechtszaak aan te spannen. Farnes kreeg gelijk: “Wij hadden onze vrijheid terug, maar de bom barstte uiteindelijk alsnog.” Letterlijk. Op kerstavond hoorden ze een enorme knal bij het huis van de buurvrouw. De volgende ochtend bleek dat er een bom was afgegaan. De dader werd nooit gevonden. Politiehulp bleef uit, en de rustige buurt werd verder belaagd door autostoeten en brieven.

'Een boer vergiftigt niet expres zijn omgeving'

Bloem zelf is nooit bedreigd, maar begrijpt waar de woede vandaan komt. “Bedreigingen komen voort uit ongerustheid. Soms treden wij als wetenschappers te krachtig naar buiten”, zegt hij. “Wij moeten zorgvuldig zijn in onze bewoording en ons goed in de ander verplaatsen. Een boer is niet expres zichzelf, zijn gezin en omgeving aan het vergiftigen.”

Volgens Bloem grijpt de Nederlandse samenleving te snel naar intimidatie, terwijl volgens hem polderen en samenwerken juist klassieke Nederlandse waarden zijn. “We moeten luisteren, proberen te begrijpen en vanuit daar de dialoog starten. Ik snap het als mensen schrikken van een boodschap, maar probeer samen een route vooruit te vinden.”

De vrijheid van de wetenschapper

Bloem maakt dan ook onderscheid in bedreigingen vanuit individuele burgers en vanuit de industrie. "De industrie probeert wetenschappers steeds als onbetrouwbaar weg te zetten", legt hij uit. Het is dan ook belangrijk volgens Bloem, dat wetenschappers in alle vrijheid hun werk kunnen doen.

“Wetenschap geeft geen zekerheid. Het moet bestaande onzekerheid gewoon een klein beetje minder maken.” Kritiek uiten mag, maar het onder druk zetten van onderzoekers om rapporten in te trekken is volgens hem onacceptabel.

'We vonden elkaar in het midden'

Toch ziet Bloem ook voorbeelden van hoe het wél kan. “Een mooi voorbeeld is mijn ervaring met de Land- en Tuinbouworganisatie”, vertelt hij. Die benaderde hem kritisch over zijn uitingen over de risico’s van bestrijdingsmiddelen op Nederlands fruit.

Door het gesprek aan te gaan, kwamen ze tot een gezamenlijke conclusie: “Het eten van Nederlands fruit is belangrijker dan onze zorgen over bestrijdingsmiddelen, dus hebben we in onderling overleg onze communicatiestrategie aangepast.” Bloem noemt het een voorbeeld van hoe twee partijen die tegenover elkaar staan, elkaar toch kunnen vinden. Zonder intimidatie.