Gesleutel aan wet voorwaardelijke invrijheidstelling, vooral door onderbuikgevoel?

Na een lang proces is morgen de Senaat de laatste horde voor het plan van Minister Dekker. Strafrechtadvocaten en andere juridisch deskundigen hebben flinke bezwaren bij het wetsvoorstel en proberen door onder meer een ingezonden brief de senatoren te overtuigen.

Zwaard van Damocles

Ter Steeg ziet het voorstel van minister Dekker niet zitten: "De huidige regeling is erop ingericht dat je nog één derde strafdeel boven je hoofd hebt hangen, als een soort zwaard van Damocles en dat je die tijd gebruikt om te resocialiseren. Je moet je daarbij ook aan allerlei strikte voorwaarden houden en als dat goed gaat dan hoef je inderdaad niet meer terug naar binnen. Maar als dat niet goed gaat, dus als jij de voorwaarden overtreedt, dan moet jij dat strafdeel alsnog uitzitten."

Volgens Ter Steeg gaat er een heleboel veranderen als dit wetsvoorstel morgen door de Eerste Kamer wordt aangenomen: "Er gaat van alles veranderen, maar wat voor mijn cliënten het belangrijkste is dat de voorwaardelijke invrijheidstelling wordt ingeperkt tot maximaal twee jaar. Dus dat betekent in het zwaarste geval dat iemand die 30 jaar gevangenisstraf krijgt opgelegd, nu na 20 jaar de kans heeft om onder voorwaarde in vrijheid te komen en straks na de inwerkingtreding van deze wet pas na 28 jaar, dus dat is een verschil van 8 jaar."

Gezaghebbende instanties versus het onderbuikgevoel

Ter Steeg is dan ook zeer kritisch op het wetsvoorstel zoals die er nu ligt: "We moeten naar de gezaghebbende instanties luisteren en niet naar een onderbuikgevoel, want dat is denk ik waarop deze wet gebaseerd is." Omdat volgens Ter Steeg rechtsongelijkheid zal ontstaan door de wet, heeft zij samen met haar kantoorgenoten een brief geschreven aan de Eerste Kamer.

Als voorbeeld van die rechtsongelijkheid zegt Ter Steeg: "Stel je voor, mijn strafzaak speelt volgende week en ik krijg 18 jaar opgelegd, dan kom ik in principe na 12 jaar vrij, en stel je voor iemand wordt twee weken later veroordeeld, ondertussen treedt die wet in werking, en die persoon krijgt dezelfde straf opgelegd die moet dan uiteindelijk 4 jaar langer vastzitten alleen maar omdat zijn strafzaak een week later behandeld is. Terwijl er niet wordt gekeken naar wanneer het strafbare feit is gepleegd of hoe lang de zaak al speelt."

Ook de huidige tijd maakt dat deze situatie sneller voor kan komen: "Door corona gaan ook allerlei zaken op de lange baan, dus door domme pech nu, zullen dan veroordeelden langer vast moeten zitten", aldus Ter Steeg.

'Spelregels niet wijzigen tijdens de wedstrijd'

Jeroen Recourt, zit namens de PvdA in de Eerste Kamer en zal morgen moeten stemmen over dit wetsvoorstel. Hij snapt het punt dat Ter Steeg aanhaalt: "Ik vind dat je de spelregels niet kunt wijzigen tijdens de wedstrijd, dus je moet voor zaken die nu lopen mag het niet ten nadele uitpakken als je in hoger beroep gaat. Daar moet de minister wel echt een oplossing voor vinden."

Verder vindt Recourt de wet 'een mandje met goede en slechte dingen'. Recourt: "Het goede eraan is dat vanaf dag één wordt begonnen met resocialisatie, en daar is de samenleving, slachtoffer en dader beter mee af. Je wilt dat mensen uit de gevangenis komen die hun verantwoordelijkheid weer aankunnen. En niet opnieuw strafbare feiten plegen."

Resocialisatie vanaf dag één

Hij legt uit hoe aan die resocialisatie wordt gewerkt: "Vanaf dag één wordt er een op maat gesneden programma gemaakt. Er wordt beter samengewerkt met de reclassering en met de gemeente, ze kunnen al tijdens de detentie aan de slag."

Maar ook daar plaatst Recourt wel een kanttekening bij: "Het is slecht dat het wordt vastgekoppeld aan goed en slecht gedrag. En juist in de gevangenis zijn er mensen die moeite hebben zich goed te gedragen. Je hebt een lange adem nodig, en als je dit een beetje rigide gaat invullen, dan helpt het niets. Dan komen er mensen naar buiten die niet zijn geresocialiseerd en dat maakt de samenleving niet veiliger. Dat moeten we niet willen."

Scandinavische maatregelen

"Voor het overige is het gewoon kijken waar is de samenleving beter mee af. Als je de positieve kanten aftrekt of optelt van de negatieve kanten, hou je dan een netto plus resultaat over. En dat is wel lastig. Want de minister zegt 'we willen de recidive cijfers van Scandinavië, de herhalingscijfers daar, en die zijn veel lager dan bij ons'. Maar hij verzuimt wel een wet in te dienen die dat mogelijk maakt", zegt Recourt.

Recourt is van mening dat er dan ook Scandinavische maatregelen moeten worden genomen: "Er is daar een heel menselijk detentieklimaat. In Scandinavische landen wordt veel meer de verantwoordelijkheid gelegd bij de gedetineerden zelf."

'Wet er listig doorheen gefietst'

Ter Steeg vindt dat deze wet er listig doorheen wordt gefietst: "Het heeft een hele mooie verpakking met allemaal positieve dingen waarvan men denkt 'dit willen we'. Maar toch zitten er een paar onderdelen in die heel ingrijpend zijn en waarvan alle instanties zeggen dat dit niet gaat werken. Dat wordt eigenlijk maar voor lief genomen. Ik hoop echt dat de Eerste Kamer nog actie onderneemt, ook al kan er alleen maar voor of tegen worden gestemd."

Ter Steeg stoort zich daarbij aan het ongenuanceerde beeld dat wordt neergezet over het strafrecht: "Over die korting, je mag gewoon naar buiten na twee derde te hebben uitgezeten, dat is gewoon niet zo. Het is nodig dat mensen lange tijd in de gaten gehouden worden nadat ze vrijkomen, daar is die regeling voor en die functioneert dus ook gewoon goed."

Langere termijn

Ter Steeg denkt dat het onderbuikgevoel van mensen in Nederland die vinden dat er te laag gestraft wordt, komt doordat ze die niet goed geïnformeerd zijn. "We moeten uitleggen waarom dit zo is en waarom het op de langer termijn juist beter werkt", aldus Ter Steeg. Recourt: "Die twee jaar is voor langgestraften te kort, dat vind ik ook, maar voor het merendeel van de gedetineerden is het wel voldoende en is het juist dus goed dat je vroeg begint met resocialisatie."

Recourt weet nog niet of hij morgen in de Eerste Kamer voor of tegen gaat stemmen. Hij is zich bewust van zowel de voordelige als nadelige elementen in de wet. Recourt gaat het er nogmaals met zijn fractie over hebben, voordat hij zijn stem uitbrengt.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.