Waarom je ChatGPT beter niet kunt vragen op wie je moet stemmen

Volgens NRC verwachten experts dat kiezers zich bij de komende verkiezingen niet alleen zullen laten leiden door bekende stemhulpen als StemWijzer en Kieskompas, maar ook door AI-chatbots zoals ChatGPT en Gemini. Die trend roept vragen op bij de betrouwbaarheid. Hoewel de bots razendsnel antwoorden geven, zijn die antwoorden niet altijd correct, actueel of transparant. Daarnaast blijft het vaak onduidelijk waar de bots hun kennis vandaan halen.

'Mensen gaan dit zeker gebruiken'

Hoewel er nog geen onderzoek is gedaan naar hoeveel mensen chatbots inzetten voor politieke vragen, ziet Boerwinkel duidelijke signalen. "Als mensen dit voor andere onderwerpen gebruiken, kan ik je verzekeren dat ze het in aanloop naar de verkiezingen ook gebruiken."

Toch waarschuwt hij voor het verschil tussen chatbots en traditionele stemhulpen. "Onze stemhulp wordt van begin tot eind ontwikkeld door mensen", zegt Boerwinkel. ProDemos verzamelt stellingen en thema's, legt die voor bij politieke partijen en zorgt dat de taal begrijpelijk is. "Bij de chatbots is het heel ingewikkeld om te beoordelen hoe betrouwbaar en neutraal hun antwoorden zijn. Ze zijn niet transparant over waar ze hun informatie vandaan halen en waarmee ze getraind worden."

Verouderde informatie en privacyzorgen

Een concreet probleem is dat chatbots soms antwoorden geven op basis van achterhaalde standpunten. Boerwinkel: "Het kan problematisch worden als partijen inmiddels nieuwe standpunten hebben of een ander beleid willen gaan voeren, terwijl jij nog antwoorden krijgt op basis van de verouderde standpunten. Je wilt wel op basis van de allerlaatste informatie stemmen, en dat is bij chatbots moeilijk te controleren."

Daarnaast speelt privacy een grote rol. Boerwinkel wijst erop chatbotgebruikers vaak onbewust data delen die later gebruikt kan worden om de modellen verder te trainen. Dit betekent simpelweg dat er later antwoorden gegeven kunnen worden aan andere gebruikers, op basis van de gesprekken die jij voert.

ProDemos test eigen chatbot

ProDemos werkt inmiddels aan een eigen chatbot, maar met een andere insteek. Niet stemadvies te geven, maar om de StemWijzer te verrijken. Boerwinkel legt uit: "Zelf geven wij ook geen eigen stemadvies. We kijken welke politieke partijen het dichtst bij jouw standpunten liggen." De chatbot moet vooral moeilijke begrippen en politieke thema's kunnen uitleggen, en extra context bieden. Wanneer deze voor het eerst zal worden ingezet, is nog niet bekend.