Crackgebruik in Nederland neemt toe, gebruikers vallen buiten beeld van zorg

Waar vroeger vooral heroïne werd gebruikt, is op dit moment crack de dominante drug onder problematische gebruikers. Crack is een vorm van cocaïne die snel effect heeft en relatief kort duurt. Dat maakt het ook zo verslavend: je wil graag weer dat prettige gevoel hebben, want na het euforische effect, voel je je daarna weer net zo naar als ervoor. "Crack is de vorm van cocaïne die het meest verslavend is", aldus Wim van den Brink, emeritus hoogleraar verslavingszorg én voorzitter van Stichting Mainline.

Problematische gebruikers

In dit onderzoek gaat het om 'problematische gebruikers', dat betekent dat de gebruiker vaker dan één keer per week stevige harddrugs gebruikt. Daaronder vallen bijvoorbeeld crack en heroïne. "Je ziet dat mensen al in een moeilijke situatie zitten voordat ze aan een drug als crack beginnen", legt Thomas Martinelli van het Trimbos Instituut uit. "Tegelijkertijd kan het die situatie ook verergeren. Als je blijft gebruiken kom je niet zo goed toe aan jouw andere dagelijkse bezigheden."

Belangrijkste bevindingen

Uit het onderzoek komen twee opvallende bevindingen voort. Allereerst blijkt dat crack momenteel de dominante drug is, wat eerder heroïne was. Toen we in de jaren '80 te maken hadden met een een heroïne-epidemie, kwamen er methadonverstrekkingen (denk aan de methadonbus uit het nummer 'Busje komt zo') en heroïne op recept. Zo werden heroïneverslaafden op een veilige manier geholpen. Maar een medische behandeling voor mensen die aan crack cocaïne verslaafd zijn, is er nog niet.

Dat hangt samen met het tweede onderzoeksresultaat: er zijn weinig mensen die verslaafd zijn aan crack, geregistreerd in het zorgsysteem. "Waar voorheen toch wel zo'n 80% geregistreerd was, zie je nu onder de totale doelgroep dat zo'n 60 % is geregistreerd. En onder de mensen die crack gebruiken en geen heroïne is dat maar 30%", aldus Martinelli. Omdat er geen medische behandeling is voor mensen die verslaafd zijn aan crack, kloppen ze niet bij hulpverlening aan. Waarom het precies zo is dat mensen daardoor uit beeld belanden bij zorgverleners, daar moet verder onderzoek naar worden gedaan.

Door de effectieve behandeling voor heroïneverslaafden, zijn zowel het aantal verslaafden afgenomen, als het aantal mensen die we op straat zien, legt Van den Brink uit. "Nu zien we opnieuw weer mensen op straat."

Behandelmethode

Oftewel: er moet ook voor mensen die verslaafd zijn aan crack cocaïne een goede behandelmethode komen. "We hebben nu een beetje een beeld van wie het zijn, en nu moeten we in de eerste plaats ervoor zorgen dat we ze bereiken", zegt Van den Brink. "Dit onderzoek laat zien dat we niet in contact zijn met ze. En dan niet in je kantoortje wachten totdat ze naar je toe komen: outreach moeten we gaan doen. We moeten naar ze toe en ze zien te vinden."

Van den Brink legt uit dat we bijvoorbeeld blaaspijpjes moeten aanbieden zodat ze niet vieze pijpjes met elkaar uitwisselen. Mensen die verslaafd zijn moeten weten dat er gebruiksruimtes zijn en hoe ze daar kunnen komen. "En we moeten nieuwe behandelingen ontwikkelen", aldus Van den Brink. "Er zijn er twee in ontwikkeling. Een is langwerkende amfetamine en een andere is crack op recept. Dat zijn we aan het onderzoeken."

Martinelli: "Het beste is om geen drugs te gebruiken, dat weet iedereen. Maar er zijn mensen, die zijn niet in staat om niet te gebruiken. Daar moet je toch proberen het beste van te maken en kijken van hoe kun je de situatie voor hen toch beter maken?" Nu klinkt heroïne of crack op recept vrij radicaal. Van den Brink noemt dit dan ook een 'radicaal probleem'.