TikTok leidt jongens razendsnel naar conservatieve ‘manfluencers’

Internationaal zijn er grote bekendheden uit de ‘manosfeer’, zoals Andrew Tate en Jordan Peterson. De populariteit van Donald Trump onder jonge jongens wordt deels toegeschreven aan de invloed van dit soort stemmen. Trump is vaste gast in de podcasts van deze mannelijke influencers. Ook Nederlandse jongens zijn vatbaar voor hun gedachtegoed, en in Nederland worden filmpjes gemaakt die eenzelfde soort gedachtegoed uitdragen.

Razendsnel richting ‘manosfeer’

We testten wat geïnteresseerde 15-jarige Nederlandse jongens te zien krijgen als ze een vers geïnstalleerd account openen op TikTok. Hiervoor ontwikkelden we robotjes die automatisch scrollen met het profiel van een tiener, die filmpjes van ‘manfluencers’ tegenkomen en geïnteresseerd blijven kijken. De robotjes kregen de taak om langer te blijven hangen bij video’s over mannelijkheid, dating, discipline en doorzettingsvermogen.

De eerste aanbevelingen die naar de manosfeer leiden, verschijnen al binnen een kwartier – binnen honderd video’s. Voor sommige bots duurt het niet langer dan vijf minuten. Driekwart van de accounts belandt binnen vijfhonderd video’s in een tijdlijn die wordt gedomineerd door zelfverbeteringsadvies, motivatiegoeroes en filmpjes over ‘echte mannelijkheid’. Deze video’s, aan de randen van de manosfeer, zijn soms zo seksistisch dat ze tegen de richtlijnen van TikTok ingaan. Toch zijn ze daar gewoon te vinden.

Normerende video’s scoren

We brachten ook het Nederlandstalige Instagramlandschap in kaart. Dat deden we aan de hand van de accounts die Instagram zelf aanbeveelt aan zijn gebruikers op basis van je interesses. Zo konden we in kaart brengen waar in dat landschap mannelijke influencers zich begeven. De manosfeer wordt vaak gezien als één subcultuur op het internet, maar dat is het niet.

Wat opvalt op Instagram: hoe stelliger de boodschap, hoe beter de video scoort. Wie een video direct opent met een statement als “Vrouwen hebben moeite met het woord onderdanigheid” weet daarmee de aandacht te genereren. En op Instagram Reels telt elke seconde.

In ongeveer een derde van de video’s die Argos en De Groene Amsterdammer bestuderen wordt expliciet gepraat over gender. In één op de tien worden ook rolpatronen voorgeschreven. Juist die video’s worden volgens onze analyse bij sommige accounts beter bekeken dan andere video’s van hetzelfde account. Zo trekt een gemiddelde video van een van de influencers uit de dataset zo’n 27.000 kijkers, terwijl zijn gendernormatieve video’s gemiddeld 53.823 keer bekeken worden – bijna een verdubbeling.

Drie groepen

Grofweg vinden wij de Nederlandse manfluencers op Instagram terug in drie groepen. De groep met het grootste bereik bestaat uit zakenmannen en fitboys. Zij maken hun volgers warm met een goedgevulde bankrekening en een afgetraind lichaam. Sommigen gaan een stapje verder en verkondigen dat vrouwen zich volgzaam moeten opstellen.

De tweede groep heeft een spirituele insteek, voor hen is zingeving het allerbelangrijkst. Mannen moeten met hun masculiene energie in hun kracht staan. En vrouwen moeten hen met hun vrouwelijke energie volgen. We zien geen botte vrouwenhaat, maar wel een nadruk op traditionele rolpatronen. Dat is het levensideaal.

Een derde - en wat kleinere groep - is islamitisch georiënteerd. Zingeving wordt gezocht in religieuze verdieping, met nadruk op normen rond gezinsleven, huwelijk en verantwoordelijk vaderschap.

Een derde en wat kleinere groep is islamitisch georiënteerd. Zingeving wordt gezocht in religieuze verdieping, met nadruk op normen rond gezinsleven, huwelijk en verantwoordelijk vaderschap.

Reactie TikTok

In een reactie zegt TikTok een aantal door ons gedeelde video’s uit de zogenaamde ‘For You’ aanbevelingen te hebben gehaald vanwege negatieve stereotypen. Vrouwenhaat is verboden op het platform. Ze zeggen dat ze misogynie zelf proactief verwijderen.

Instagram reageerde niet op vragen van Argos.