'Challenges moeten verboden worden'

Hoewel de politie nog niet heeft bevestigd wat er is gebeurd met Clay Haime, zou hij niet de eerste tiener zijn die door een challenge om het leven kwam. Bij een challenge dagen jongeren elkaar uit via sociale media om verschillende opdrachten te doen. Dat wordt dan gefilmd en gedeeld, waardoor anderen geïnspireerd raken om het ook te doen.

Van onschuldig tot levensgevaarlijk

De challenges zijn niet altijd gevaarlijk. Vaak zijn ze juist onschuldig en grappig, zoals de 'chubby bunny challenge'. Met zoveel mogelijk marshmallows in je mond moet je "chubby bunny" proberen te zeggen. Andere challenges, zoals de 'ice bucket challenge', worden zelfs ingezet voor een goed doel. Deelnemers krijgen de keuze om een emmer ijswater over zich heen te gooien of geld te doneren aan de ALS stichting. Op die manier werd er aandacht gevraagd voor de spierziekte en in Nederland meer dan een miljoen euro opgehaald in één maand.

Challenges kunnen ontzettend veel mensen in beweging brengen, maar dat brengt ook gevaren met zich mee. In het geval van de 'blue whale challenge' moeten jongeren worden toegelaten tot geheime groepen op social media. Daarna krijgen ze vijftig dagen lang opdrachten, die onschuldig beginnen, maar flink uit de hand kunnen lopen. De challenge wordt ervan beschuldigd wereldwijd een groot aantal jongeren te hebben aangezet tot zelfmoord.

In Nederland is vooral de 'choking challenge' populair, waarbij jongeren hun keel dichtknijpen zodat ze flauwvallen en een roes krijgen. Vorig jaar mei overleed de zestienjarige Tim Reijnders aan deze challenge, die bij hem verkeerd afliep omdat hij zich verstapte en daardoor stikte. Tim filmde de challenge, en daarmee ook zijn dood, met zijn mobiele telefoon.

Hoe meer aandacht, hoe groter het wordt

De ouders van Tim hadden na zijn overlijden meteen een duidelijke missie: kinderen en ouders informeren en waarschuwen voor de gevaren van online challenges. Na het overlijden van Clay Haime geven ook deskundigen aan dat er meer over challenges moet worden gesproken. Minister Hugo de Jonge: "Je kunt niet alles voorkomen, want je bent er als ouder niet altijd bij. Maar praat er met je kinderen wel over. Dit kan een aanleiding zijn om als ouder het gesprek met je puber op de bank aan te gaan."

Ook in de media heeft het onderwerp de laatste tijd veel aandacht gekregen. Dit leidt tot bewustwording, maar brengt ook risico’s met zich mee. "Zelfmoord en dergelijke moet je zo min mogelijk in de publiciteit brengen", zegt spraakmaker Annemarie Jorritsma. "Het kan een inspiratie voor andere potentiële suïcidale mensen." Door aandacht te geven aan de challenges kan je het verspreiden en meer mensen op het idee brengen. Volgens Ghislaine Plag is dat ook de reden dat de politie erg terughoudend is met het doen van uitspraken. "Ze zijn bang om het neer te zetten als een rage waardoor het groter wordt."

Challenges moeten verboden worden

"Toch is het goed dat we er nu over praten en dat ouders dat ook met hun kinderen doen", zegt omroep MAX-baas Jan Slagter. Volgens hem zou de overheid nog verder moeten gaan en de challenges moeten verbieden. "De filmpjes inspireren kinderen zulke dingen te doen. Dat de overheid daar niks aan doet, is onbegrijpelijk."

In Rusland is er wél actie ondernomen. Vorig jaar werd er door de overheid een wet aangenomen die pro-zelfmoord groepen op sociale media verbiedt. Ook in India werden maatregelen genomen, nadat er meerdere meldingen binnenkwamen van kinderen die zelfmoord pleegden als gevolg van de 'blue whale challenge'. In reactie daarop liet de Indiase overheid alle internetlinks naar de website verwijderen van internetbedrijven als Google en Facebook.

Verbod werkt averechts

Daarnaast werd er een lesprogramma opgezet voor scholen om meer bewustzijn over challenges te creëren. Het beleid van regering stuitte daar echter op veel kritiek. Zo werd de overheid ervan beschuldigd paniek te zaaien onder de bevolking en de 'blue whale challenge' juist te promoten met deze maatregelen.

De vraag blijft wat de beste oplossing is voor het probleem. Onderzoeksjournalist Sanne Terlingen: "Ik ben het er absoluut mee eens dat de filmpjes moeten verdwijnen, maar ik weet niet of een streng verbod de oplossing is." Het zal in de praktijk moeilijk zijn om alles te verwijderen en jongeren vinden dan waarschijnlijk wel andere manieren om de challenges te verspreiden. "En als ze weten dat hun ouders erboven opzitten, wordt het misschien alleen nog maar spannender."

Ook Spraakmaker worden? Meld je aan voor de community!

Wij zijn op zoek naar mensen die met ons willen meepraten en meedenken over onderwerpen op de radio. Daarom willen we graag van jou horen wat jij vindt dat nieuws is. Of wat nieuws zou moeten zijn.

We horen elke dag vooral meningen over het nieuws. Maar is het niet veel interessanter om mensen vanuit hun ervaring aan het woord te laten? Dat alles vanuit het principe: vertel ons wat je weet, niet alleen wat je vindt. Lijkt het jou interessant hierover mee te praten of wil je meer informatie? Mail naar spraakmakers@kro-ncrv.nl of meld je aan!