Een Vlaming op Urk, de meest gesloten gemeenschap van Nederland

Een katholiek in de Protestantse kerk

Urk is een voormalig eiland en tegenwoordig qua oppervlakte de kleinste gemeente van Flevoland. De Vlaamse journalist Matthias M.R. Declercq is een vreemdeling in het dorp en in de kerk. "Pas toen ik effectief in die kerk zat, besefte ik, waar ben ik nu aan begonnen?", vertelt hij over zijn eerste Protestantse kerkdienst. "Mensen keken naar mij van, wie is dit? Zodra ik binnenging was ik de vreemde. Er was weinig verbinding naar mij toe."

"Als iedereen zegt dat Urk de meest gesloten gemeenschap van Nederland is, dan vind ik dat bij wijze van spreken een uitnodiging om ernaar toe te gaan en dat te onderzoeken. Er zijn heel veel dingen die mij erin aantrokken. Niet enkel het zware geloof. Het feit dat een plek geen eiland meer is, vind ik al heel bijzonder. Vissersdorpen trekken mij aan, misschien omdat ze alles zijn wat ik niet ben. Het is een soort dorp dat wij in België niet hebben, op alle vlakken niet."

"Waarom zou ik in iets slagen waar Nederland op een of andere manier de vinger niet achter krijgt? Waarom zou mij dat nu eigenlijk lukken? Ik denk dat moeite doen de sleutel is. Hoe simpel dat ook klinkt."

Een half jaar op Urk

De journalist woont in bij een gereformeerd gezin en wordt aanvankelijk wat argwanend, maar ook warm ontvangen. Het dorp reageerde "positief en warm" op zijn komst. Matthias: "Urk is een hartelijke gemeenschap. Er was ook een soort trots in de ogen van de Urkers. Het is een dorp dat zich een beetje als Calimero gedraagt. Een Vlaming die interesse toont in het dorp en er midden in gaat wonen; het zorgde voor waardering."

Hij plaatst een oproep in de lokale krant om met mensen in gesprek te gaan. "De inkt was amper opgedroogd en vijftien families hadden me uitgenodigd. Mijn netwerk breidde met de dag uit. Ik was een noviteit in het dorp." Hij bezoekt alle kerkdiensten, gaat een week mee vissen op de Noordzee en spreekt talloze Urkers.

'De shock in het dorp is wel groot'

Dag na dag opent de Urker zich steeds meer voor deze vreemde. "De deur stond op een gegeven moment niet meer op een kier, hij stond wagenwijd open. Zij hebben het mij verteld. Het boek is als het ware verteld door de Urker. Er is in die gemeenschap een bepaalde nood. Ik was als het ware een psycholoog. Het is makkelijker om het aan de buitenstaander te vertellen."

Het boek is niet kritiekloos. Alles komt aan bod: de kerk, de visserij, het leven op Urk, maar ook cocaïnegebruik, incest en belaging van een Marokkaans gezin. "Ik wil de waarheid niet uit de weg gaan. De waarheid moet bijna ten alle tijden verteld kunnen worden. Ik wilde geen concessies, geen compromissen. Dit is wat ik heb gezien, ik schrijf het zwart op wit. Het is een cultuur die op bepaalde onderwerpen zijn kop in het zand steekt en niet bespreekt. De shock in het dorp is wel groot. Dat was eigenlijk niet mijn bedoeling."