Wetenschap & Techniek
NOSNTR

Helemaal hot in 1561: grappen over pies en poep

foto: NPO Radio 1foto: NPO Radio 1
  1. Nieuwschevron right
  2. Helemaal hot in 1561: grappen over pies en poep

Schaterlachen deed je in de zestiende eeuw om nonnen die scheten lieten en een vrouw die haar man onder poept. "De moppen van vroeger zijn mogelijk niet geschikt voor de gemiddelde verjaardag maar er zijn zeker overeenkomsten", zegt Neerlandicus Bas Jongenelen. "Denk bijvoorbeeld aan Geer en Goor."

Jongenelen verdedigde deze maand met succes zijn proefschrift Humor in 1561, waarin hij de zestiende-eeuwse rederijkersliteratuur onder de loep neemt. 1561 blijkt een uitzonderlijk jaar te zijn in de Nederlandse literatuurgeschiedenis, met twee grote literatuurfestivals in Rotterdam en Antwerpen en de uitgave van een lijvig boek vol liedjes en gedichten.

De teksten van die liedjes en gedichten is veelal humoristisch van toon. Ze gaan bijvoorbeeld over gedrag van bepaalde bevolkingsgroepen en de verhouding tussen man en vrouw. Maar een deel van de teksten gaat over de zotheid zelf. Daar was een goede reden voor: in 1561 was kritiek op kerk en overheid niet langer acceptabel, op straffe van repressie. Om die onderdrukking te ontlopen, vluchtte men in zotheid.

Pies en poep

Van lekker platte humor was men bepaald niet vies in de zestiende eeuw. "Poep- en pieshumor kennen we nu meer van kinderen," aldus Jongenelen, "maar dat vond men toen echt heel erg leuk".

Met 'men' bedoelt Jongenelen overigens de gegoede burgerij uit die tijd. Niet de adel, maar wel kooplui en de rijkere burgers. Hij geeft het voorbeeld van een een gedicht over een man die in beschonken toestand de billen van zijn vrouw voor haar borsten aanziet, en vervolgens onder wordt gescheten. Hilarisch!

Met de omkering kon je ook goed scoren. Denk aan het advies om in een dronken bui al je spullen te verkopen, zodat je meer geld hebt om over de balk te smijten. Waarop men vervolgens wel met geheven vingertje waarschuwde dat dat misschien toch niet zo'n goed idee was.

Grof of grappig, waar ligt jouw satirische grens? Lees het op NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere werkdag van 02.00 tot 04.00 uur in Focus
En wanneer je maar wil in de podcast Focus Wetenschap

Ster advertentie
Ster advertentie