Mysterieuze oerhagedis legde geen eieren, maar baarde kleintjes

De zwangere dinocephalosaurus leefde zo’n 245 miljoen jaar geleden en werd in het zuiden van China (nabij Qujing) ontdekt. Het dier bleek een klein wezentje in de buik te hebben.

De dinocephalosaurus is in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden geen echte dino, want het leefde in een nog vroeger tijdperk. Het is ook geen rechtstreekse voorouder van de dino’s, en de vogels en krokodillen nu. Toch zijn al deze dieren verwant aan elkaar en vormen ze de reptielentak van de ‘archosauria’. En de gevonden dinocephalosaurus levert nu het eerste bewijs dat ook dieren in deze reptielentak levende kinderen konden baren. Hiervan werd lang gedacht dat dit erg onwaarschijnlijk was.

Geen geval van kannibalisme

Nederlands promovendus Stephan Spiekman vindt de ontdekking van het gevonden Chinese moederexemplaar met kind overtuigend. Spiekman is werkzaam bij het (Paläontologisches Museum und Institut) van de universiteit van Zürich, Zwitserland. Hij bestudeert daar een aantal naaste verwanten van de dinocephalosaurus. “De onderzoekers geven een aantal uitstekende argumenten, zegt Spiekman. Het wezentje ligt tussen de ribben van het grotere dier, het lichaam ligt nog keurig bij elkaar. En indien de dinocephalosaurus het kleintje had opgegeten, dan zou dat altijd met het hoofd eerst gegaan zijn. Maar het hoofd van het kleintje ligt juist in de tegenovergestelde positie. ’

Van de reptielen zijn er overigens nog twee andere levende groepen, namelijk de schildpadden enerzijds, en de slangen en hagedissen (ofwel de lepidosauria) anderzijds. Van die laatste groep was het al eerder bekend dat een aantal soorten jongen baarden. Mensen en andere zoogdieren vormen een heel andere klasse dan de reptielen en hebben hun manier van voortplanten eveneens op onafhankelijke wijze ontwikkeld.

Vissen jagen met lange stijve nek: een raadsel

"Het fascinerende aan de dinocephalosaurus gaat verder dan alleen de manier waarop het zich voortplant," zegt Spiekman. “De dinocephalosaurus was een groot waterdier met flippers tussen de vingers en tenen en een hele lange nek. We konden afleiden dat het zich aan vissen en inktvissen te goed deed. Maar hoe hij dat precies deed is nog steeds een vraagstuk. Die nek, zo’n dertig nekwervels lang, was helemaal niet zo flexibel.”

Spiekman ziet de dinocephalosaurus als een goed voorbeeld van waarom het voor hem zo’n voorrecht is om de diversiteit in de reptielenwereld te mogen onderzoeken. “Mensen zien in natuurdocumentaires hoe bijzonder en divers het huidige leven is. Als je dan bedenkt dat zo’n diversiteit al 540 miljoen jaar bestaat, waarin ontelbare soorten zijn bijgekomen en verdwenen, kun je begrijpen dat er ontzettend veel te ontdekken valt. Die verdwenen diversiteit onderzoeken is het mooiste aspect van mijn vak. De dinocephalosaurus is een geweldig voorbeeld van een verloren manier van leven.”

Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap
Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Dinsdag en vrijdag rond 10.50 uur in De Ochtend

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR)