Chimpansees en mensen apen elkaar na

Het imiteren van het gedrag van anderen is een belangrijke manier van leren. Door volwassenen na te apen, leren kinderen hoe je je dient te gedragen in een groep. Bovendien is het nadoen van anderen een middel in de dagelijkse communicatie. Hoewel je het bewust kunt manipuleren, gaat dit meestal onbewust. Je gaapt als je een ander ziet gapen, je doet je armen over elkaar, leunt naar voeren, glimlacht, kantelt je hoofd als een ander dat doet. Al dit na-apen bevordert de sociale band en de wil tot samenwerken.

Aandacht vasthouden

Een drietal Zweedse primatologen vroeg zich af of dit onbewuste na-apen ook plaatsvindt tussen mensen en chimpansees. Want hoewel primaten elkaar ook imiteren, was niet duidelijk of ze dit ook onbewust inzetten in het sociale verkeer. Bij mensen is het na-aapgedrag uitgebreid bestudeerd. Zo weten we dat imiterende peuters langer de aandacht van volwassenen kunnen vasthouden.

De onderzoekers stelden zich verdekt op bij het apenverblijf van de dierentuin van Furuvik en observeerden 52 uur lang de spontane interactie tussen vijf chimpansees en nietsvermoedende bezoekers van de dierentuin. Zo registreerden ze 3794 interacties. Zowel vier van de vijf apen als de bezoekers imiteerden elkaar in 10 procent van de gevallen. De apen deden mensen vaak na als zij bijvoorbeeld hun lippen op het glas van de wand in het binnenverblijf drukten, tegen het raam klopten of in hun handen klapten. Mensen deden dit ook andersom, maar namen eveneens meer subtielere gedragingen als krabben, duimzuigen en gapen over. Ook waren de imitaties van de mensen meer accuraat.

Spel

Wanneer ze nagedaan werden, hadden de apen dit vaak door en in een derde van deze gevallen reageerden ze daarop door op hun beurt de mensen na te doen. Dit uitwisselen van gedrag duurde in de meeste gevallen slechts een aantal handelingen. Wel duurde het contact tussen mens en aap langer als er imitatie in het spel was. De onderzoekers vermelden ook een geval waarin een bezoeker en een van de chimpansees elkaar voor tien minuten nadeden. Hierbij vertoonde de aap speelgedrag, wat suggereert dat de twee samen speelden.

Al met al vermoeden de onderzoekers dat onbewust imitatiegedrag bij apen een belangrijkere rol speelt in de communicatie dan gedacht. Net als bij mensen helpt het na-apen bij het sociale verkeer.

Dit onderzoek verscheen in vakblad Primates.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co