Kan Europa nog bouwen op relatie met de VS? 'Het was al wel een beetje een verstandshuwelijk'

De relatie tussen de VS en Europa is al een tijdje fragiel, maar tijdens de NAVO-top kwamen de lidstaten toch tot een "eensgezind" besluit om de defensienorm te verhogen naar 5 procent. "De NAVO-top is in de regel geslaagd als de eenheid bewaard blijft en de NAVO-leiders er met elkaar uitkomen", legt Van Zoest uit. Maar dat betekent niet dat het bondgenootschap tussen Europa en de VS nog altijd even solide is.

China

Volgens Van Zoest rommelt het echter al veel langer en "heroriënteert" de VS zich. "Ze hebben Europa niet meer op nummer één staan." De Amerikanen zijn van mening dat zij een te groot deel van de rekening binnen de NAVO betalen en tegelijkertijd willen zij zich focussen op de rol van China. "En dat betekent dat wij toch als Europa een heel duidelijke opdracht hebben om meer dragend te zijn binnen die NAVO."

Grote taart

Die 5 procent-norm is er niet zomaar gekomen, daar is een heel uitgebreide planningscyclus aan voorafgegaan, zegt Van Zoest. Daarin wordt gekeken naar de dreiging die er is en wat daar qua mankracht en middelen tegenover zou moeten staan. Uit dat plaatje komt een "grote taart die wordt onderverdeeld" over de lidstaten en wat zij op zich moeten nemen. Vóór de NAVO-top was die som al gemaakt en zijn de capaciteitsdoelen al opgesteld, vertelt Van Zoest.

Gelijkwaardige relatie?

Onze relatie met de VS is niet alleen gebouwd op de veiligheidsgarantie die Amerika biedt aan Europa. Op economisch en cultureel vlak, maar ook qua "familiebanden" komen we historisch gezien overeen, vertelt Van Zoest. Inmiddels kijken we "misschien wel echt anders" naar bepaalde zaken.

Gelijkwaardigheid is lastig te bewerkstelligen, omdat de VS een veel groter land is. Maar volgens Van Zoest moeten we "heel hard" daaraan werken, "omdat je dan ook je op een meer volwassen manier tot het Amerikaanse leiderschap kunt verhouden. En die bal ligt toch ook echt in het kamp van Europa zelf."

Markten openstellen

"Tegelijkertijd hebben de Verenigde Staten ook altijd baat gehad bij de relatie met Europa", voegt Van Zoest toe. "Men wilde dat we de markt openstelden voor Amerikaanse bedrijven, vooral ook op defensieterreinen inkochten in de VS. En vonden de Verenigde Staten het natuurlijk heerlijk dat ze ook mee mochten praten."

Als Europa op het gebied van veiligheid en defensie bepaalde stappen wilde zetten, wilden de VS vooral betrokken blijven bij de besluitvorming. Ook vond Amerika dat Europa dingen niet "dubbel" moest doen en vooral de VS niet mocht discrimineren. "Het was ook wel een beetje een verstandshuwelijk", zegt Van Zoest.

Hoe gaat die 5 procent uitgegeven worden?

De verhoging van de NAVO-norm kost heel wat geld, maar hoe gaat dat uitgegeven worden? Hoe dat daadwerkelijk gaat gebeuren, is niet "zo makkelijk", aldus Van Zoest. Dat komt mede door de krapte op de arbeidsmarkt en omdat de defensie-industrie niet in staat is om op korte termijn te leveren. Daarbij komt dat Trumps handelsoorlog met Europa nog in volle gang is en in de VS de staatsschuld enorm omhoog zal gaan.