Barbara Kathmann: ‘We worden elke dag genaaid door techmiljardairs’

Opnieuw veroverde Kathmann bij afgelopen verkiezingen een plekje in de Tweede Kamer, ondanks haar lage plek op de kieslijst van haar partij. Ze kreeg zo’n 30.000 voorkeurstemmen. Dit leek vooral te komen door de zogenoemde ‘nerdvote’. De nerdvote verwijst naar kiezers die bewust stemmen op politici met specialistische kennis van technologie, digitale veiligheid en AI. Inmiddels is Kathmann een van de invloedrijkste Kamerleden in dit dossier. Toch merkt ze dat de urgentie in Den Haag vaak ontbreekt. "Digitale zaken staan onderaan de voedselketen", zegt ze. "Terwijl iedereen buiten de politiek ziet dat ons hele leven door technologie wordt gestuurd."

Geopolitieke speelbal

De Nederlandse overheid wil miljoenen gegevens, waaronder DigiD-gegevens, onderbrengen bij een IT-bedrijf dat na een overname in Amerikaanse handen is gevallen. Daarmee wordt Nederland volgens Kathmann onnodig afhankelijk van buitenlandse techbedrijven, wat de digitale infrastructuur kwetsbaar maakt voor politieke druk van buitenaf. "Als je dit doordenkt, wordt onze digitale dienstverlening een geopolitieke speelbal", zegt ze. "Doen wij iets wat Trump niet bevalt? Dan zet hij gewoon de Nederlandse overheid uit."

Digitale branden stapelen zich op

Voor Kathmann staat de DigiD-kwestie niet op zichzelf, maar past het in een breder patroon: de groeiende macht van grote techbedrijven binnen de informatiesystemen in Nederland. "We hebben overal digitale branden", zegt ze. Volgens haar raakt Europa steeds afhankelijker van een kleine groep commerciële investeerders die nauwelijks democratische controle kennen. "We worden elke dag allemaal genaaid door onverkozen tech-miljardairs en autocratische regimes", stelt ze. "Zij bepalen in toenemende mate via welke infrastructuur wij communiceren, werken en informatie krijgen." Dat de digitale kwetsbaarheid tijdens de verkiezingscampagne nauwelijks aan bod kwam, vindt ze verbijsterend. "Digitale zaken staan onderaan de voedselketen, terwijl het wel speelt in de maatschappij. Buiten de Kamer ziet iedereen dat technologie ons leven compleet bepaalt."

Techgiganten aan het stuur

Ook in Brussel ziet Kathmann hoe het politieke speelveld verschuift. De techlobby in Brussel is ontzettend sterk. "En de Europese Commissie lijkt steeds vaker de techlobby te luisteren. Dat is zorgwekkend, want de enigen die daarvan profiteren zijn de grote bedrijven zelf." Het resultaat is volgens haar een enorme machtsconcentratie die de democratie onder druk zet. "Een handvol mensen bepaalt wat wij horen, lezen en zien. Zij bezitten de technische infrastructuur. En ondertussen proberen ze de Europese regelgeving steeds verder af te zwakken."

Eén sterke minister

Daarom pleit Kathmann voor politieke tegenmacht: "Er moet een minister van Digitale Zaken komen." Nederland heeft volgens haar iemand nodig die het digitale beleid bundelt en met gezag namens ons in Brussel aan tafel zit. "Enkel een staatssecretaris zonder mandaat redt het niet", stelt ze vast. "We hebben iemand nodig die de regie pakt. Zonder duidelijke verantwoordelijkheid blijven we constant achter de feiten aanlopen."