Feiten en fabels: heeft ontwikkelingshulp wel echt zin?

Vossen heeft vooral een probleem met het sentiment dat "ontwikkelingssamenwerking dus niks heeft uitgehaald" in de jaren dat Nederland dat heeft verleend. "Er wordt heel erg veel onderzoek naar gedaan", benadrukt Vossen. "In de jaren 80, nog maar vijftig jaar geleden, was meer dan de helft van de wereld extreem arm." Een land wordt als arm omschreven wanneer inwoners moeten rondkomen van minder dan 2 dollar en 15 cent.

Sterke afname

"Dat is nu minder dan 10 procent van de wereldbevolking, dus dat is spectaculair gedaald", gaat Vossen verder. Ook kindersterfte is enorm afgenomen. "Steeds meer moeders overleven het kraambed, meisjes gaan naar school, meer meisjes komen op voor hun rechten, meer vrouwen kunnen gebruik maken van voorbehoedsmiddelen", geeft de ontwikkelingsgeograaf als voorbeelden.

Ook voedselzekerheid en toegang tot water is enorm toegenomen door ontwikkelingssamenwerking. "Heel veel factoren hebben daar invloed op en het is zeker niet zo dat ontwikkelingssamenwerking de enige factor daarin is, maar het draagt daar aantoonbaar aan bij", aldus Vossen.

Meetbaarheid

De meetbaarheid van ontwikkelingssamenwerking wordt vaak betwist, ten onvrede van Vossen. "Als het om bijvoorbeeld het vaccineren van kinderen gaat, dan is het vrij simpel vast te stellen. Ook als het gaat om hoeveel kinderen er naar school gaan door bepaalde programma's", stelt de media-onderzoeker. Vrede en mensenrechten zijn daarentegen lastiger te meten. "Maar ook daar kan je aannemelijk maken dat het een positieve invloed heeft."

'Ontzettend veel verdienen'

Andere fabels die Vossen graag wil weerleggen? Dat het gedoneerde geld naar de verkeerde personen gaat. Het sentiment dat medewerkers van hulporganisaties ontzettend veel verdienen, wil Vossen graag de wereld uit helpen. "Zij verdienen ongeveer hetzelfde salaris als medewerkers in de welzijnssector, zoals maatschappelijk werkers." Het salaris van een directeur is vergelijkbaar met het salaris van een schooldirecteur, voegt Vossen nog toe.

Controlemechanismen

Velen denken dat het geld gewoon uitgegeven wordt en dat er geen enkele controle op is, maar dat is "absoluut niet waar", zegt Vossen. "Er zijn heel zware controlemechanismen rondom het uitgeven van ontwikkelingsgeld." Hoewel het "beslist niet waar is dat het meeste geld verdwijnt", erkent Vossen dat er ook geld verloren gaat door corruptie.

Migratie

Ontwikkelingshulp zou helpen om migratie tegen te gaan, maar dat klopt niet, zegt Vossen. "Ontwikkelingssamenwerking kan migratie niet tegenhouden en is daar ook niet voor bedoeld", zegt Vossen. Wanneer landen rijker worden, gaan wel meer mensen migreren voor beter werk. Maar als "landen nog welvarender worden, dan neemt die prikkel weer", zegt Vossen. "Het grootste deel zal heel erg blij zijn dat ze door ontwikkelingssamenwerking een beter leven daar hebben gekregen."

Klimaatverandering

"Een behoorlijk deel van het ontwikkelingsbudget wordt in toenemende mate ingezet om mensen weerbaarder te maken tegen de gevolgen van klimaatverandering", gaat Vossen verder. Denk bijvoorbeeld aan boeren die zaaigoed krijgen dat beter tegen droogte kan of juist tegen extreme regenval, maar ook het versterken van dijken.

Bezuiniging

De geplande bezuiniging van het aanstaande kabinet bedraagt 2,4 miljard euro in 2027. "Dat betekent dat er, hoe je het ook draait of keert, minder geld beschikbaar gaat zijn voor mensen in Afrika en mensen in Azië die nu in hele grote armoede leven. Hoe het precies uit gaat pakken en wat voor gevolgen het precies gaat hebben, weten we nog niet", aldus Vossen.

Geopolitiek toneel

En dat terwijl rijke landen onderling hadden afgesproken 0,7 procent van hun bruto binnenlands product uit te geven aan ontwikkelingssamenwerking. "Nederland heeft daar lang aan voldaan of in de buurt gezeten. Veel andere landen geven minder, maar het gaf Nederland wel aanzien op het geopolitieke toneel", zegt Vossen.

Context

Vossen stelt dat de media een grotere taak zouden moeten krijgen in het schetsen van een grotere trend rondom ontwikkelingssamenwerking. Denk bijvoorbeeld aan berichten over hongersnoden, waarbij zelden tot nooit wordt gemeld dat dit in frequentie sterk is afgenomen. "Dan plaats je het meer in context."

Ook ontwikkelingsorganisaties moeten van Vossen aan de bak. Op dit moment gaat hun budget vooral uit naar publiekscampagnes. "Ik vind dat ze meer zouden moeten doen om ook dat geld te gebruiken om het publiek te laten zien wat ze bereikt hebben"