Is verplichte verduurzaming voor verhuurders de sleutel tot eerlijkere energiekosten?

Rens van Tilburg is economisch onderzoeker aan het VU Instituut voor Milieuvraagstukken. Hij was verbaasd toen het regeerakkoord op tafel kwam:"De ambitie was om gewoon de doelstellingen, die ook de vorige kabinetten hadden, overeind te houden. En ons ook te houden aan de Europese afspraken. Dat was eigenlijk al heel wat", vindt hij. Met Geert Wilders als grootste partij die eigenlijk geen klimaatbeleid wilde, was hij positief verrast dat Kabinet-Schoof vast wilde houden aan de Europese afspraken.

Klimaatdoel 2030

Met de Europese afspraken wordt het klimaatdoel van 2030 bedoeld. Afgesproken is dat elke lidstaat in 2030 55% minder broeikasgassen moest uitstoten ten opzichte van 1990. Dat zijn dus de doelen die Kabinet-Schoof koste wat het kost overeind wilde houden. "Er werd gezegd: dat doel is heilig. Dus als het nodig is, dan komen we nog met aanvullende maatregelen", legt Van Tilburg uit. Maar de plannen perkten de uitstoot helemaal niet zo erg in, zo legde onze politiek redacteur David Breebaart eerder uit.

Hoewel het kabinet maatregelen nam op het gebied van klimaat, lag de focus op één thema in het bijzonder: energie. Want energie speelt een dubbele rol in het klimaatbeleid. Aan de ene kant moest het duurzamer, aan de andere kant moest het ook betaalbaar blijven voor burgers en bedrijven. "Het uitgangspunt was dat die transitie rechtvaardig wordt vormgegeven", legt Van Tilburg uit.

Energie voor iedereen betaalbaar

Energie moest weer voor iedereen betaalbaar zijn, en dus ging de energiebelasting voor huishoudens omlaag. Maar liefst 600 miljoen werd hieraan uitgegeven. En ook bedrijven moesten gecompenseerd worden: "Er werd 500 miljoen over 3 jaar uitgetrokken om de industrie te helpen de hoge fossiele energieprijzen te compenseren", legt Van Tilburg uit.

Een goede intentie, vindt Van Tilburg. De kosten van de industrie zijn inderdaad ontzettend hoog. En ook huishoudens merken de energieprijzen in hun portemonnee. "Er zijn 400.000 nederlanders die echt door hun energierekening in de armoede terechtkomen", zegt hij. Toch werkt de gekozen aanpak volgens hem niet goed. Omdat de steun over álle huishoudens en bedrijven wordt uitgesmeerd, krijgt iedereen een beetje — maar niemand genoeg. Juist de mensen die echt in de knel zitten, houden te weinig over om daadwerkelijk verschil te maken.

Van Tilburg pleit daarom voor gerichtere steun: niet iedereen helpen een beetje, maar degenen die het echt nodig hebben substantieel ondersteunen.

Bij wie ligt de rekening?

Wat betreft bedrijven is hij daarin duidelijk: niet elk bedrijf kan geholpen worden. En dus zullen er keuzes moeten worden gemaakt welke bedrijven door de energietransitie heen worden geholpen. Wat betreft mensen is dat een ander verhaal: iedereen zal mee moeten. En in sommige lagen wordt ook echt een verduurzamingsslag geslagen om dat voor elkaar te krijgen.

"Je hebt een groep mensen in een sociale huurwoning van de woningbouwcoöperaties. Daar zie je dat er de afgelopen jaren echt vaart is gemaakt met het verduurzamen van de woningen", legt Van Tilburg uit. De private huursector blijft echter achter. Huisbazen kunnen allerlei subsidies ontvangen om huizen te verduurzamen door middel van betere isolatie of warmtepompen, maar dit doen ze niet. En de energierekening? Die komt niet bij hen te liggen maar bij hun huurders.

Volgens Van Tilburg is er dan ook een oplossing om de energietransitie rechtvaardiger te maken. En dat is door huisbazen verplicht te stellen om woningen te verduurzamen. "Daar is een heel breed draagvlak voor", zegt hij. Dat zulke stappen niet worden gezet door het kabinet, laat zien dat klimaat tócht niet zo hoog op het prioriteitenlijstje staat als dat het regeerakkoord deed voordoen. Volgens Van Tilburg is een goed klimaatbeleid echt niet zo moeilijk, er zijn slechts een paar eisen. "Het moet effectief zijn, het moet betaalbaar zijn en het moet rechtvaardig zijn."