Rotterdams klimaatcentrum overdreef rol in projecten om subsidies te krijgen

Donoren wordt beloofd dat elke euro die ze in het GCA steken, honderd euro aan klimaatfinanciering oplevert. Maar volgens deskundigen zijn zulke claims zwaar overdreven. "Wat ze met name lijken te doen, is zeggen dat ze investeringen van anderen vormgegeven of mede vormgegeven hebben. Het is eigenlijk pronken met de veren van een ander", aldus klimaatfinancieringsdeskundige Pieter Pauw.

Global Centre on Adaption

"Het centrum is zelf niet erg bekend, maar er zitten wel bekende mensen achter", legt hij uit. Oud-premier Jan-Peter Balkenende maakt deel uit van het bestuur en oud-VN-topman Ban Ki-moon zit in de Raad van Toezicht. Het GCA werd zo'n zes tot zeven jaar geleden naar Nederland gehaald. De organisatie richt zich op het helpen van met name Afrikaanse landen om zich aan te passen aan klimaatverandering. "Stel dat er ergens in Afrika een weg wordt aangelegd, dan kijkt het GCE hoe die zo gebouwd kan worden dat hij ook in een veranderend klimaat blijft liggen, bijvoorbeeld door rekening te houden met overstromingen", legt Spekschoor uit.

25 miljard aan investeringen

Volgens het GCA is er de afgelopen jaren 25 miljard dollar aan investeringen 'gemobiliseerd'. Dat bedrag staat in contrast met de eigen jaarbegroting van ongeveer 22 miljoen euro. Hoe dat kan? Door aan te haken bij grote projecten van onder meer de Wereldbank of de Afrikaanse Ontwikkelingsbank, waar ze een relatief klein bedrag in steken.

"Bij een project hebben ze bijvoorbeeld 0,35 procent van het budget gefinancierd, maar vervolgens rapporteren ze aan landen die dat centrum financieren, dat ze het hele project hebben vormgegeven of beïnvloed", zegt Spekschoor. "Dat tellen ze vervolgens bij elkaar op. En dan zeggen ze nou, we hebben 25 miljard de afgelopen jaren aan investeringen beïnvloed of gemobiliseerd. Daar gebruiken ze elke keer andere woorden voor."

Klimaatfinancieringsdeskundige Pieter Pauw is kritisch: "Er zijn gewoon standaarden voor hoe je moet rapporteren hoeveel geld je zelf investeert en hoeveel van anderen komt. En daaraan houden ze zich niet. Dat ondermijnt de transparantie van het systeem en uiteindelijk ook het vertrouwen daarin."

Klimaatproject Congo

Het GCA meldt in rapportages ook dat het betrokken is bij een klimaatproject van de Wereldbank in Congo. Maar de Wereldbank laat aan de NOS weten dat dat niet klopt. "Zij zeggen dat het centrum daar eigenlijk helemaal niet bij betrokken is", zegt Spekschoor.

Toch lijkt er tot nu toe weinig aan te zijn gedaan. In opgevraagde documenten uit onder andere Noorwegen en Denemarken blijkt dat daar wel degelijk vragen zijn gesteld over de werkwijze van het GCA. "Maar als je die terugleest, krijg je toch het gevoel dat ze met een kluitje in het riet zijn gestuurd. En dat hebben ze ook laten gebeuren." Controle na het verstrekken van subsidies blijkt vaak beperkt, en de focus ligt meestal op de vraag of er een nieuwe subsidieronde komt.

Nederland heeft inmiddels besloten het GCA niet langer te financieren. Spekschoor: "Officieel omdat bestaande projecten aflopen, maar achter de schermen speelt de reputatie van het centrum wel degelijk mee."

GCE ontkent

Het GCA ontkent in een reactie dat het zijn rol overdreven heeft. Volgens het centrum is hun manier van rapporteren wél gebruikelijk in de sector. Verschillende experts spreken dat tegen. Ook over het genoemde Congolese project blijft het centrum bij zijn standpunt: ze zouden er wel degelijk bij betrokken zijn, ondanks de ontkenning van de Wereldbank.