Kan de politiek ons vertrouwen nog terugwinnen?

De helft van de Nederlanders geeft de politiek een onvoldoende. Dat blijkt uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Veel mensen betwijfelen of de politiek de problemen van deze tijd wel aankan. Bij Spraakmakers drie burgemeesters aan het woord over het gebrek aan vertrouwen in het openbaar bestuur.

'Onzekerheden die we niet meer voor elkaar krijgen'

"In het begin van de coronacrisis was het vertrouwen in de overheid op een absoluut hoogtepunt", zegt Paul Depla, burgemeester van Breda. "Maar we hebben ervaren dat we minder onkwetsbaar zijn dan we lange tijd gedacht hebben. Daarna zijn we het vertrouwen kwijtgeraakt."

"We hadden het steeds over 'Nederland heeft het perfect voor elkaar'", zegt Depla. "Maar we worden nu geconfronteerd we met een aantal onzekerheden, zaken die we niet meer voor elkaar krijgen en dat versterkt het gevoel van onmacht." Depla ziet dat die onmacht zijn weerslag heeft op het beeld van de politiek.

'Mensen willen zelf documenten natrekken'

Jos Wienen denkt dat het wantrouwen in de overheid online wordt versterkt. "Je merkt dat mensen in online groepen elkaar bevestigen van 'dit deugt totaal niet' en dat ze zich daar steeds negatiever in uiten. Op een manier die niet helpt om met elkaar in gesprek te raken." Hij noemt daarbij de vele cynische commentaren op sociale media, als het over de overheid gaat.

Ook benoemt Wienen de lage opkomst bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen. "Dat is al een tijdje zo en dat spreekt niet van heel groot vertrouwen in het oplossend vermogen van de politiek."

Bedreigingen

Depla spreekt ook over (vooral) online bedreigingen en benoemt dat het niet alleen gaat om bestuurders, "maar ook de mensen die het werk voor ons doen. Die worden bedreigd op het moment dat er onwelgevallige besluiten worden genomen."

"Ik merk gelukkig dat het ambt dat wij mogen bekleden nog steeds veel gezag en respect in de samenleving heeft", zegt Sharon Dijksma, burgemeester van Utrecht. "Ik ga op de fiets door de stad en wordt door veel mensen begroet." Toch erkent Dijksma dat ook zij te maken had met bedreigingen. "In de coronaperiode heb ik dat even heel erg gehad. Het is over het algemeen online, maar incidenteel merk je het ook op straat."

'Oppassen met pleisters plakken'

"Om het vertrouwen van burgers te verbeteren moet de overheid oppassen met 'pleisters plakken'", vindt Depla. "Dan heb je het acute probleem opgelost, maar het fundamentele niet aangepakt." Als voorbeeld noemt hij koopkrachtherstel. "Mensen vinden het prettig dat er iets wordt gedaan aan de energie-armoede. Maar het echte probleem wat hier is ontstaan, wordt dan niet opgepakt."

Depla pleit voor betere voorbereidingen op de risico’s die we in de toekomst lopen. "Daarmee kun je beter denken over welke maatregelen een structurele bijdrage leveren. Ik denk dat het beeld is ontstaan dat het de overheid zich te vaak problemen laat overkomen."

'Leg uit wat je aan het doen bent'

Dijksma vindt dat een de overheid navolgbaar moet zijn. "Leg mensen uit wat je aan het doen bent en schets ook vaker wat je dilemma is. Zodat mensen begrijpen 'waarom zet ik nou deze stap en waarom niet een andere?'" Ze vindt dat de overheid nu te veel in absoluutheden spreekt, van 'nou het moet zo.' "Als je mensen niet meeneemt omdat je ze klein houdt, dan wordt het wel lastig."