Column | Politiek Catenaccio

Je zou zeggen dat je de politiek in gaat om te regeren. Deze formatie blijkt weer dat het niet zo simpel ligt. Iedere partij heeft wel een reden om niet met de ander in zee te hoeven. “Niet tot elke prijs”, is het mantra van GroenLinks. De VVD en CDA willen niet met de PVV in zee. D66 heeft plotseling last van Christenfobie en de SP krijgt nog altijd uitslag van de kapitalistische VVD-ideeën. Ergens in de verte roept Lodewijk Asscher nog dat zijn PvdA niet klaar is om in een kabinet te stappen.

Samsom-trauma

Op het eerste gezicht lijkt deze impasse logisch. Het mislukken van de praatpogingen is prima te verdedigen. De ideologische verschillen zijn niet voor de poes. Zelfs als je tot werkbare compromissen komt ben je er nog niet. De coalitie moet ook nog stabiel zijn én je moet elkaar blind kunnen vertrouwen. Zo wordt het hele formeren al behoorlijk lastig.

Dit jaar is het proces nog ingewikkelder dan normaal. Den Haag kampt met een Samsom-trauma. De PvdA-implosie na Rutte II is de angstdroom van iedere partijleider. Als verantwoordelijkheid nemen electorale zelfmoord betekent, denk je wel honderd keer na voor je in het coalitie bootje stapt. Zeker met de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar aan de horizon.

Gemeenteraadsverkiezingen

Een onwelgevallige coalitie zou dan zomaar een afstraffing op 21 maart kunnen betekenen. De afgelopen jaren laten zien dat teleurgestelde kiezers je hard af kunnen straffen. Ook op lokaal niveau. Daarbij moet je beseffen dat raadsverkiezingen erg belangrijk zijn. Het zijn de raadsleden en wethouders die de meest actieve partijleden zijn. Zij voeren campagne in de buurten en vertellen je verhaal in de wijken. En op je eigen partijcongressen zijn zij het die de grootste mond en veel invloed hebben. Verlies volgend jaar slaat dus diepe wonden.

Daarom speelt nu iedereen politiek catenaccio. Niemand wil met onnodige risico’s de gemeenteraad op het spel zetten. De belangen zijn groot. GroenLinks zegt al jaren dat 2018 de hoofdprijs is, voor D66 is het zaak de winst van 2014 te consolideren en bij de PvdA hopen ze niet nog verder afgestraft te worden. Het zijn zomaar wat voorbeelden.

Denkfout

Zo bezien is de formatie net als een voetbalwedstrijd. Uiteindelijk speel je om te winnen. Je gaat het veld op om doelpunten te maken. Dat kan door vol op de aanval te spelen, risico’s te nemen en zo het spel naar je hand te zetten. Of je kiest voor politiek catenaccio. Je gooit de deur op slot en hoopt -net als Manchester United gisteren- dat je met een enkele kans de wedstrijd wint. In Den Haag kiezen ze voor die tweede tactiek.

Wat ze op Het Binnenhof vergeten is dat het om politiek en niet om voetbal gaat. Uiteindelijk ga je de politiek in om het land te besturen. Met je armen over elkaar in de oppositiebankjes verander je niets. Terwijl je in een water-bij-de-wijn-regering wel je droom kunt verwezenlijken, al is het maar een beetje.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV