Nederland op weg naar een stroomblack-out? 'Het net begint nu overal een beetje te piepen en kraken'

Verwaarloosd stroomnet

Volgens Smeulders hebben we jarenlang vertrouwd op een stroomnet dat als het ware functioneert als een stoep: het lag er gewoon, en niemand keek er meer naar om. "We hebben het behandeld alsof we er helemaal geen aandacht aan hoefden te besteden. Het elektriciteitssysteem was 'af', dus vonden we investeren niet meer nodig. Maar sinds de energietransitie is het ineens alle ballen op het stroomnet", zegt Smeulders. "Alleen zijn we vergeten dat we eigenlijk maar een 'campingnetje' hebben. En dat begint nu overal een beetje te piepen en te kraken."

Smeulders is van mening dat er twee belangrijke aspecten zijn verwaarloosd tijdens de energietransitie: betrouwbaarheid en betaalbaarheid. "We hebben ons te lang niet gerealiseerd dat we aardgas echt nog minstens tot 2045 nodig hebben. Dat betekent dat we onze ogen een beetje gesloten hebben om met volle kracht die energietransitie in te gaan. We hebben onze oude schoenen weggegooid voordat we nieuwe hadden."

Netchaos door zonnestroom

De grootste boosdoener voor het huidige stroomnet is volgens Smeulders weersafhankelijk energie. Doordat het een variabel component is, zorgt het voor enorme pieken en dalen. Hierdoor wordt het net onvoorspelbaar belast. "Netbeheerders zitten met geknepen billen te kijken naar bepaalde transformatorhuisjes waar ze al extra koeling hebben aangebracht, alleen maar om te voorkomen dat het net overbelast raakt. En dat is voornamelijk wanneer de zon opkomt. Dan komt er ineens een waterval aan zonnestroom het net op. Daar zijn die transformatorhuisjes niet op gebouwd."

"Als je het aan netbeheerders vraagt, zeggen ze: stop op dit moment met die extra zonnestroom", stelt Smeulders. "We hebben onze doelstelling voor 2032 al gehaald, en dit levert alleen maar problemen op." Toch wordt het plaatsen van zonnepanelen nog steeds gestimuleerd via de salderingsregeling. Gemeenten kiezen bovendien liever voor zonnevelden dan voor windmolens. "Ze weten natuurlijk dat windmolens vaak op verzet stuiten. Het plaatsen van zonnepanelen is een easy way out voor een gemeente."

Wat is de oplossing?

Volgens Smeulders ligt de oplossing in diversificatie. "We hebben echt alles nodig. We kunnen niet zeggen van: we doen het één, maar laten het ander liggen. Windparken op zee kunnen prima samengaan met waterstof, kernenergie en zonnevelden." Ook benadrukt hij het belang van een landelijke aanpak. "Denk bijvoorbeeld aan energieopslag in de vorm van waterstof of synthetisch aardgas. Als je elektriciteit over hebt van wind- of zonneparken, moet je die kunnen omzetten en opslaan. Bijvoorbeeld in lege gasvelden. Zo creëer je een buffer om de variabiliteit te kunnen opvangen."

Bekijk hieronder het hele gesprek tussen Marianne Zwagerman, Rick van Velthuysen en David Smeulders: