De beste speech die je nooit hebt gegeven

Column Sywert van Lienden

De foto werd op Twitter geplaatst door Geert Wilders tijdens de verkiezingscampagne dit voorjaar. “Pechtold demonstreert met Hamas terroristen,” schreef Wilders erbij. Het duurde ongeveer dertig minuten voordat een 19-jarige ICT-student de originele foto had gevonden en daarmee direct bewees dat het een sterk staaltje photoshoppen betrof.

We zijn een stuk voorzichtiger geworden met het vertrouwen van beelden. Iedereen weet dat er creatief wordt gemonteerd in hun favoriete televisieprogramma. Maar gelukkig kunnen we wat mensen zeggen tenminste nog wel vertrouwen.

Fout. Zelfs als je iemand iets op video ziet zeggen, kan het volledig in elkaar geknutseld zijn achter een computer. Dat kan zelfs live en zonder montage.

Een speech van je computer

Drie Canadese promovendi gaan de manier waarop we onze zintuigen kunnen vertrouwen nog verder op de kop zetten. Met Lyrebird kun je namelijk iedereen alles wat je maar wil laten zeggen. Gecombineerd met de videotechniek in het filmpje hierboven kun je dus straks werkelijk geen zintuig meer vertrouwen. Op basis van algoritmes en kunstmatige intelligentie beloven ze de wereld van het gesproken woord revolutionair te veranderen.

Lyrebird belooft bovendien dat je de tekst ook nog in het juiste emotionele register kunt onderbrengen. Je kunt je stem dan zo monteren dat je boos, verdrietig, enthousiast of vol berouw en spijt klinkt. En dat kan handig zijn voor politici, die eindeloos moeten trainen om de kunst van de retorica geloofwaardig onder de knie te krijgen. Bedenk maar eens hoe dat de Amerikaanse verkiezingscampagne had kunnen beïnvloeden bijvoorbeeld.

De beste speech je nooit hebt gegeven

Op 28 juli 2016 staat Hillary Clinton voor de belangrijkste speech van haar carrière. Ze heeft eindeloos gestreden met politiek fossiel Bernie Saunders, die het goed doet bij de jonge kiezers. Eindelijk wordt de knoop die week doorgehakt: het wordt Hillary. Die donderdagavond gaat Hillary officieel de Democratische nominatie voor het presidentschap accepteren.

Op het podium valt Hillary door de mand: haar speech is een eindeloze opsomming van dingen die ze wil veranderen. Ze komt niet geloofwaardig over en het momentum dat deze speech had moeten opleveren is te verwaarlozen. In plaats van 3-0 voor te staan, is het nog steeds 0-0.

Het overkomt Lodewijk Asscher ook: een ongeïnspireerd verhaal dat het valse startschot is van de campagne die de PvdA op een historisch dieptepunt brengt in 2017.

Hadden Lodewijk en Hillary maar kunnen oefenen met Lyrebird. Dan hadden ze gehoord hoe ze hadden kunnen klinken voor maximale impact. Ze hadden filmpjes kunnen maken die de juiste snaren raken. Gebaseerd op onderzoek met een testgroep die van tevoren tientallen versies van dezelfde speech hebben kunnen horen.

Met het juiste doelgroeponderzoek weet je bovendien welke snaar je wanneer moet raken: stoer of juist medelevend. Kwaad of juist verbaasd. Je voert het in in de computer et voilá: de beste speech die je nooit gegeven hebt. Hillary wordt geen president, Asscher leidt de PvdA naar een historisch dieptepunt.

Je eigen stem

Politici kunnen op die manier ook veel eerder een reclamespotje of een online video publiceren met hun ‘eigen stem’. Maar hetzelfde geldt natuurlijk voor hun tegenstanders. Pechtold kan Geert Wilders terugpakken door hem een mierzoete antiracisme medley te laten zingen.

Iemand die kwaad in de zin heeft, of gewoon ongeduldig is, kan Trump alvast officieel de oorlog laten verklaren aan Noord-Korea. Als je moeder belt of je meteen langs kan komen, weet de inbreker die het telefoontje eigenlijk pleegde dat hij je huis voor zichzelf heeft.

De makers van Lyrebird denken dat er binnen een aantal jaar een werkende versie is die iedereen alles kan laten zeggen zonder dat nog te horen is dat het gaat om bewerkt geluid. Ze willen op dat moment ook iedereen toegang geven. Zo hopen ze dat mensen meteen kennis nemen van deze nieuwe techniek en de schaduwzijden ervan.

Niet alleen Lyrebird is met deze techniek bezig. Adobe is ook dichtbij een doorbraak. Met Project VoCO beloven ze een soort photoshop voor audiofragmenten. Ze hebben dan wel ongeveer 20 minuten spraakgeluid van iemand nodig. Alphabet, het moederbedrijf van Google heeft WaveNet. Je typt een tekst in en kiest een stem. Dat klinkt al heel natuurlijk.

Het is dus niet de vraag of dit gaat gebeuren, maar of je als mediaconsument je realiseert dat wat je ziet en hoort, heel ver van de werkelijkheid verwijderd kan zijn binnenkort.

Dit onderwerp werd uitgebreid besproken in De Nieuws BV.