EU steekt miljarden in waterstofonderzoek met fossiele partners

Het gaat om ruim 1,4 miljard van in totaal 4 miljard euro aan subsidiegelden sinds 1985. Zeker meer dan 100 miljoen euro daarvan ging direct naar fossiele bedrijven of lobbyorganisaties. Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen strijken een flink deel van de EU-gelden op.

Bij een derde van de gesubsidieerde projecten was een Nederlandse partij betrokken (366 van de 1098). Nederlandse kennisinstellingen, waaronder TU Delft, TU Eindhoven en onderzoeksorganisatie TNO, ontvingen subsidie voor tientallen onderzoeken naar waterstof. Shell staat na het Franse bedrijf Air Liquide op de tweede plaats als vaakst betrokken fossiele bedrijf, met 39 gesubsidieerde projecten.

Waterstof populair bij fossiele bedrijven

Waterstofprojecten zijn steeds interessanter voor fossiele bedrijven, blijkt uit de analyse. De belangstelling van fossiele partners groeide fors: in de jaren negentig ging slechts drie procent van alle Europese onderzoeksprojecten met een fossiele partner over waterstof, de afgelopen twee jaar gaat dat om meer dan een kwart.

De aard van de projecten die EU-subsidie ontvingen is uiteenlopend, van onderzoek naar productie en opslag tot de ontwikkeling van infrastructuur voor distributie. Een van de projecten is CACHET, gecoördineerd door BP, in samenwerking met onder andere Shell. Hier heeft de Europese Commissie in totaal 7,5 miljoen aan uitgegeven. Het doel van het project: de productie van waterstof gemaakt van fossiel gas aanzienlijk goedkoper maken.

Onderdeel van oplossing in plaats van probleem

Door waterstof te maken uit fossiele brandstoffen kunnen oliebedrijven hun inkomsten uit fossiel verlengen. De meest voorkomende manier om waterstof op te wekken is door middel van aardgas. Op die manier kunnen fossiele bedrijven zich presenteren als onderdeel van de oplossing, in plaats van het probleem.

Mark Jacobson, hoogleraar civiele- en milieutechniek aan de Stanford University: “Subsidies voor waterstof die wordt geproduceerd uit fossiel gas dragen alleen maar bij aan meer sterfte en ziekte. Er is geen enkele rechtvaardiging voor overheden om hun informatie over de beste oplossingen voor klimaat en energiezekerheid te halen bij fossiele bedrijven, in plaats van de wetenschappelijke literatuur te lezen en serieus te nemen.”

Politieke discussie

In Brussel ligt momenteel een cruciaal besluit op tafel: de Europese Commissie heeft nieuwe regels voorgesteld voor wanneer waterstof ‘koolstofarm’ mag heten. Dat is het geval als die waterstof 70 procent minder CO2 uitstoot dan fossiele brandstoffen. Waterstofprojecten die het predicaat koolstofarm krijgen, zouden gemakkelijker in aanmerking kunnen komen voor subsidies en gunstige leningen.

Volgens critici is het reductiedoel niet ambitieus genoeg, en is de gehanteerde methode ook in het voordeel van de industrie. Bepaalde vormen van uitstoot zouden onterecht niet worden meegerekend. Hoogleraar Jacobson: “Het is belachelijk: de fossiele industrie doet vaak aan zelfrapportage en sjoemelt met de cijfers. Ze rekenen niet alle uitstoot mee. Een doelstelling van 70 procent minder CO₂ is niet ambitieus — het lijkt eerder bedoeld om de fossiele sector overeind te houden.”

De data voor deze analyse is samengesteld door onderzoekers van Solid Sustainability Research en de Universiteit Twente uit publiek toegankelijke gegevens.

Luister 'Groene belofte of list van de fossiele industrie?' om 14u in Argos op NPO Radio 1 en later via de podcast 'Argos Actueel'.