Scherpe controle op wetenschappers uit risicolanden: 'Schokkend op persoonlijk niveau'

'De schande van Nederland'

"Nederland heeft niet zo'n beste staat van dienst als het gaat om het voorkomen van kennisspionage", vertelt Slegers. Deze slechte reputatie is afkomstig van de Pakistaanse atoomspion Khan die in 1979 Nederlandse technologie stal om in Pakistan een atoombom te maken.

"Khan is de schande van Nederland en een belangrijke les die geleerd moest worden", vertelt Frederik Voûte, die gespecialiseerd is in de geschiedenis van het Nederlandse kernprogramma. "Daarna zijn de protocollen enorm aangescherpt. Als je uit een bepaald land komt kan je dan niet meer zomaar overal werken. Dit geldt voor bijna alle westerse landen."

Balans nationale en individuele veiligheid

Deze aanscherping heeft ook Anatoli Ivankorotski gemerkt, hij was kerngeleerde in de Sovjet-Unie. Vanwege zijn afkomst komt hij in Nederland nergens als kerngeleerde aan de bak. "Mijn leven was gebroken", vertelt Ivankorotski hier zelf over. "Ik ben een grote niks geworden." De wetenschapper eindigt in Katwijk, aan de lopende band in een frikandellenfabriek.

Tegen soortgelijke afwijzingen in hun vakgebied lopen wetenschappers uit Iran op dit moment nog altijd aan. "In een democratie hebben bepaalde organisaties, zoals de AIVD, de bevoegdheid om de grondrechten van burgers te schenden omwille van de veiligheid van de Nederlandse staat en burgers", stelt inlichtingenexpert Ben de Jong.

"Dit blijft natuurlijk schokkend op het persoonlijke niveau", vult De Jong aan. "De kernvraag is de balans tussen nationale en individuele veiligheid. Daar is geen algemeen geldend antwoord op, dat moet je per individueel geval bekijken."