Hoeveel zeggenschap heeft een bevallende vrouw over haar eigen lichaam?

De realiteit van het ziekenhuis

In Nederland bevalt 83 procent van de vrouwen bij hun eerste kind in het ziekenhuis. Soms omdat het medisch noodzakelijk is, maar vaak ook omdat het de standaardprocedure is. Toch verlaat een aanzienlijk deel van hen de geboortezorg met een trauma. Uit onderzoek onder 12.000 vrouwen blijkt dat de helft tijdens hun bevalling te maken kreeg met microagressies of het belachelijk maken van hun bevalplan.

"Een op de vijf tot één op de tien vrouwen heeft een traumatische of zeer nare bevalervaring gehad," zegt Van der Waal. "Bij twee procent ontwikkelt dit zelfs tot PTSS." Volgens haar ligt de oorzaak zelden alleen bij de medische handelingen zelf, maar bij het gevoel van controleverlies. "Vrouwen vertellen dat ze zich overmeesterd voelden. Alsof ze de regie over hun eigen lichaam kwijt waren."

Obstetrisch geweld

Obstetrisch geweld kent meerdere lagen, legt Van der Waal uit. "Aan de top zie je fysiek geweld, zoals een inwendig vaginaal onderzoek zonder toestemming. Dat soort incidenten gebeurt alleen omdat meer genormaliseerde vormen, zoals het inbrengen van een infuus zonder overleg, geaccepteerd zijn geraakt."

De protocollen in de geboortezorg worden opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG), op basis van wetenschappelijk onderzoek. Die richtlijnen moeten risico’s verkleinen, zegt gynaecoloog Hedwig van de Nieuwenhof. "Maar het blijft belangrijk dat vrouwen zich gehoord voelen."

Volgens Van der Waal ligt daar precies het probleem: de balans tussen veiligheid en autonomie is zoek. "Protocollen nemen het over van intuïtie. Zorgverleners kunnen niet meer zelf nadenken. Verloskunde vraagt juist om geduld en aandacht voor het lichaam van de barende vrouw. In het ziekenhuis word je al snel een robot van het protocol, terwijl het oog voor de persoon achter het lichaam verdwijnt."

Regie en geïnformeerde toestemming

Een van de moeders die Dirks sprak, herinnert zich: “Het is mijn lichaam. Toch werd er ineens een infuus ingebracht met weeënopwekkers die ik niet wilde."Volgens Van der Waal bepaalt niet de interventie zelf of een bevalling traumatisch wordt, maar de manier waarop die beslissing tot stand komt. Gebrekkige communicatie maakt dat vrouwen zich overgeleverd en eenzaam voelen. "Het was heel surreëel, het leek helemaal niet mijn kind. Ik werd steeds angstiger." Voor die vrouwen leidt het vaak tot mentale problemen zoals dwangneuroses. 

Een belangrijk onderdeel van respectvolle geboortezorg is dan ook geïnformeerde toestemming. Dat betekent dat een vrouw begrijpt welke keuzes ze heeft en wat de risico’s zijn. "Alleen dan kan ze werkelijk eigenaar blijven van haar lichaam," benadrukt Van der Waal.

Levi, pionier in de jeugdhulp is te beluisteren in DOCS (NTR/VPRO). De documentaire biedt een unieke blik op een van de grootste uitdagingen van ons jeugdzorgsysteem en de man die zich onvermoeibaar inzet om het verschil te maken.