Voorzichtige kritiek Merz op Israël veelbetekenend in Duitse debat

De relatie tussen Duitsland en Israël is altijd gecompliceerd geweest, zegt Krijn Thijs in het VPRO-geschiedenisprogramma OVT. "In hun onderlinge relatie zijn beide landen diep verbonden met de erfenis van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust."

Israël werd in 1948 opgericht, de Bondsrepubliek Duitsland een jaar later. Thijs vertelt dat Israël grote moeite had om relaties aan te gaan met de Bondsrepubliek. Duitsland heeft altijd geprobeerd het bestaansrecht van Israël te rechtvaardigen en te ondersteunen. Tegelijkertijd heeft het land ook enorme moeite gehad met het erkennen van de eigen schuld. "Dat heeft decennia geduurd", aldus Thijs.

In 1965 werden er ambassades geopend in Israël en West-Duitsland. De Bondsrepubliek Duitsland probeerde daarmee voet aan de grond te krijgen in de Arabische wereld en de DDR buitenspel te plaatsen. Realpolitik speelde volgens Thijs van beide kanten een grote rol. "Israël probeerde te profiteren van een partner in West-Europa, die weliswaar het land van de beulen symboliseerde, maar tegelijk ontzettend machtig werd, een enorme wapenindustrie had én aan de NAVO was verbonden." Deze wederzijdse belangen waren de basis voor een vertrouwensrelatie die tot op de dag van vandaag voortduurt, aldus Thijs.

Het publieke debat is in de laatste jaren en zeker sinds de aanval van Hamas op 7 oktober 2023 heel scheef als het over het Midden-Oosten gaat, vertelt Thijs. "Het Palestijnse perspectief komt eigenlijk niet voor in het officiële Duitse gesprek over het Midden-Oosten." Vanuit de samenleving wordt wel geprobeerd om ruimte te maken voor dat Palestijnse perspectief, maar de mensen die dat doen worden gecanceld.

Dat Merz zich nu heeft uitgesproken zou er volgens Krijn voor kunnen zorgen dat er op een andere manier publiek kan worden gesproken over dit conflict. "Dat hoop ik in ieder geval. Naar mijn inschatting is Duitsland er ook aan toe, met alle erkenning van hoe ingewikkeld dat vanuit de geschiedenis is."