Schrijver Rashid Novaire: 'Ik vroeg me af waarom mijn oma zoveel zweeg'
- Nieuws
- Schrijver Rashid Novaire: 'Ik vroeg me af waarom mijn oma zoveel zweeg'
In 1938 riep Hitler alle Duitse dienstbodes op naar de Heimat terug te keren. Eén van hen was de oma van Rashid Novaire. De geschiedenis van zijn oma inspireerde hem tot het schrijven van een historische familieroman, De vooravond. In Kunststof sprak Jellie Brouwer met de schrijver, wiens wortels in Polen, Duitsland, Marokko, Mali en Senegal liggen.
Duitse dienstbodes
Vóór de Tweede Wereldoorlog werkten vele Duitse meisjes als dienstbode in Nederland. De oma van schrijver Rashid Novaire werkte vóór de Tweede Wereldoorlog als dienstmeisje bij een gegoede familie in Utrecht en ook één van haar zussen was één van die Duitse dienstbodes. Zij kozen er beiden voor om te trouwen met een Nederlandse man en konden daardoor in Nederland blijven.
Het moederkruis
Rashid: "De geschiedenis van mijn moeders kant is Pools-Duits. De vader van mijn oma is op een paard vanuit een Pools mijnwerkersdorp naar het Ruhrgebied in Duitsland getrokken. Daar waren allemaal nieuwe mijnen geopend, het was in de tijd van de industrialisatie. Hij heeft er een gezin met veertien kinderen gesticht. En daarvoor heeft mijn overgrootmoeder namens Hitler eind jaren dertig een medaille gekregen, het moederkruis.
Mijn oma kwam in 1931 naar Nederland als één van de kinderen uit dat grote gezin. Vanaf 1920 kwamen er zo’n 300.000 vrouwen naar Nederland om werk te zoeken, om de armoede in Duitsland te ontvluchten. Ze ging wonen bij haar zus en haar man. Haar zus was al eerder als dienstmeisje naar Nederland gekomen. Mijn oma was al vijf jaar met mijn opa verloofd toen ze trouwden, waarschijnlijk door de oproep van Hitler om terug te keren naar Duitsland."
Een gewond hart
Later ben ik me wel gaan afvragen waarom ze zoveel zweeg.
"Mijn oma zweeg over haar beginperiode in Nederland. Ze vertelde me wel dat ze voor het open gordijn stond en dat er bommenwerpers over vlogen, op weg om Duitsland te bombarderen. Dan stond zij daar met een gewond hart, want die vliegtuigen vlogen naar haar familie.
Later ben ik me wel gaan afvragen waarom ze zoveel zweeg. Ook over het aandeel van haar broers in het nazisme, hoe dat nou in elkaar stak, zweeg ze. Dat heb ik allemaal later zelf moeten uitvinden.
Ik ben voor een ander boek zelf mijn Duitse familie gaan zoeken. Mijn moeder had dat nooit gedaan, zij had geen contact met die Duitse familie. Het is wel heel mooi: mijn moeder heeft mij naar mijn Marokkaanse familie gebracht en ik heb haar door de literatuur naar haar Duitse familie gebracht."
Familiegeschiedenis
Ook andere verhalen van familieleden van de oma van Novaire krijgen een plek In De vooravond, zoals dat van broer Rudi die in het Vreemdelingenlegioen in Marokko diende, en het verhaal van broer Bruno die in een concentratiekamp Tannenwald werkte.
De vooravond is ten dele gebaseerd op de familiegeschiedenis van Novaire. Het is een poëtische roman geworden over mensen die voor onmogelijke keuzes gesteld worden. Rashid: "Ik heb mijn verbeelding los gelaten."
De Touarga's
Novaire heeft vele nationaliteiten in zich verborgen. "Ik heb laatst een DNA-test gedaan en daar kwam veel Mali en Senegal uit voort. En dat kon ik toen wel rijmen met de familie van mijn vaderskant in Marokko. Zij horen bij de Touarga’s. Zij leven allemaal rondom het paleis van de koning en zijn in dienst van die koning.
Mijn tante zet de kandelaars naast het bed van de koning, mijn oom was de koninklijke loodgieter. Mijn nichtje kon goed studeren en zij werkt in het koninklijke ziekenhuis. Maar daar is een geschiedenis van slavernij aan vooraf gegaan, ze zijn ook donkerder dan andere Marokkanen. Zij zijn in de 17e eeuw, of lang daarvoor zelfs, vanuit Mali en Senegal tot slaaf gemaakt."
Gerelateerd
