De Dodenherdenking is 'een moreel ijkpunt voor onze maatschappij'

Tijdens het taptoe-signaal staan we stil bij de gedachte 'nooit meer', gewijd aan de Tweede Wereldoorlog. Al gaat aandacht niet alléén naar deze periode uit. "Gedachten dwalen af en gaan zo ook naar actualiteit", zegt journalist en Spraakmaker Marieke de Vries.

Aan wie denk je?

Theo van Zelm maakte als klein jongetje de bevrijding in 1945 mee. Voor hem zijn 4 en 5 mei de belangrijkste dagen van het kalenderjaar. "Ik gedenk altijd de mensen die voor mijn vrijheid gestreden hebben", zegt Van Zelm. "Niet meer en niet minder."

"We herdenken natuurlijk de mensen die gevallen zijn tijdens de oorlog om de geschonden mensenrechten te herstellen", zegt luisteraar Henk van der Zwan. Van der Zwan zegt de Dodenherdenking belangrijk te vinden, maar er ook een wrang gevoel bij te hebben met betrekking tot de huidige oorlogen in de wereld. "We kijken terug naar het verschrikkelijke stukje van toen, terwijl het nu aan de gang is."

'Nooit meer'

"Ik ben netjes stil, maar voel de behoefte om te schreeuwen en iedereen wakker te schudden met alles dat gebeurt", zegt veteraan Niels Roelen, hij diende in Afghanistan. Roelen stelt dat de Dodenherdenking een moment van bewustwording is. "Een moment om na te denken: wie wil ik zijn als mens en wie willen wij zijn als samenleving?"

"Het is een moreel ijkpunt in onze maatschappij", stelt historicus Tijmen Dokter. "Om te zien waar we staan en hoe we bij zaken stilstaan. Zolang de Tweede Wereldoorlog relevant blijft, blijven we het herdenken. Ik verwacht dat dit nog lang het geval zal zijn, wijtend uit de discussie eromheen over wie je precies moet herdenken."

'Cliché, maar waar'

Het woord verbinding hierbij klinkt wellicht wat cliché, maar dat doet de Dodenherdenking wel, stelt Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing, Caribisch Netwerk, Net in Nederland (NTR). "Maar wanneer je twee minuten stil bent is het aan jezelf wat je denkt en aan wie je denkt."