50 jaar stockholmsyndroom: waar komt het ook alweer vandaan?

"De gijzeling duurde vijf dagen. De eisen van de twee gijzelnemers werden vrij snel ingewilligd door de politie, maar er gebeurde iets raars. Er ontstond een hele innige, positieve band tussen de gegijzelden - drie vrouwen en een man - en de gijzelnemers."

"Tegelijkertijd werd er een heel negatief gevoel ontwikkeld richting de politie. Dat maakte de situatie enorm complex en daarom heeft het ook zo lang geduurd", vertelt Giebels.

Abnormaal

"De psychiater die destijds de Zweedse politie hielp, signaleerde dat daar iets abnormaals aan de hand was. Een halfjaar later ontstond een vergelijkbare situatie in de Verenigde Staten", zegt Giebels.

"Een Amerikaanse psychiater herkende direct dat er overeenkomsten waren met de gijzeling in Stockholm. Hij heeft toen het fenomeen zo genoemd en ook opgeschreven. Zo is die term in zwang geraakt."

Dankbaarheid

"Bij het stockholmsyndroom ben je zo tot elkaar veroordeeld. De gegijzelden zijn zo afhankelijk van de gijzelnemers, dat ze bijna dankbaar zijn voor alle positieve dingen die gebeuren. Dat ze mogen eten en naar het toilet mogen, bijvoorbeeld."

"Dankbaar dat ze in leven mogen blijven. Als het over het stockholmsyndroom gaat, blijft die band ook na het incident", weet Giebels.

"Zo spoot de politie op de vijfde dag van de gijzeling in Zweden traangas in het gebouw, zodat iedereen naar buiten moest komen. Dat wilden de gegijzelden niet, omdat ze bang waren dat de gijzelnemers doodgeschoten zouden worden."

"Dus zij beschermden hun gijzelnemers", stelt Giebels.

Afhankelijk

"De verklaring is dat je zo afhankelijk bent als een klein kind. Een heel klein kind wordt nog door de ouders in leven gehouden. Je krijgt eten, je krijgt drinken en daar ben je dankbaar voor. Dat is de reden waarom mensen met het stockholmsyndroom die genegenheid ontwikkelen."

"Het is heel zeldzaam", benadrukt Giebels. "Ik ken buiten deze twee incidenten heel weinig voorbeelden waarin na het incident de mensen een innige relatie overhouden met degene die hen naar het leven staat."

Voorzichtig

"Het syndroom is niet opgenomen in het psychiatrisch handboek en daar is een belangrijke reden voor", stelt Giebels. "Er worden alleen maar syndromen opgenomen waar heel veel onderzoek naar is gedaan. Dat betekent ook dat het veel moet voorkomen."

"Mijn collega's en ik zijn ook heel voorzichtig met het woord. Tegenwoordig wordt te pas en te onpas dat etiketje op mensen geplakt. Als mensen maar iets positiefs zeggen over een gijzelnemer, dan roept iedereen meteen het stockholmsyndroom."

"Maar als je lang in iemands nabijheid bent, is het heel normaal dat je een genuanceerd beeld van de andere partij ontwikkelt en ook de positieve dingen gaat zien. Dat is eigenlijk heel gezond", aldus Giebels.