De vergeten geschiedenis van ná de afschaffing van de slavernij
- Nieuws
- De vergeten geschiedenis van ná de afschaffing van de slavernij
Terwijl het bewustzijn rondom het Nederlandse slavernijverleden steeds verder toeneemt, en er steeds meer aandacht is voor de verhalen uit die tijd, moeten we volgens podcastmaker Mathieu Wijdeven geen blinde vlek ontwikkelen voor de periode direct ná de afschaffing van de slavernij. Want, zo ontdekt hij zelf in de podcast Een verborgen Surinaamse schat, de afschaffing van de slavernij betekende nog lang niet dat alle tot slaaf gemaakten ook daadwerkelijk vrij waren.
foto: Brian Elstak
G.G.T. Rustwijk
De zoektocht van Mathieu begon met de ontdekking van het bestaan van betovergrootvader G.G.T. Rustwijk, een Surinaamse dichter, kunstenaar en theatermaker die zich verzette tegen het koloniale bewind van Nederland. Rustwijk was geboren in 1862, één jaar voor de officiële afschaffing van de slavernij, als zoon van een tot slaaf gemaakte. Uiteindelijk groeide hij op in een weeshuis.
Blijven werken op plantages
Om meer te weten te komen over het leven van G.G.T. Rustwijk gaat Mathieu in gesprek met Rosemarijn Hoefte, historicus van het Caribisch gebied. Die weet te vertellen dat er in die tijd nauwelijks opties waren voor Surinamers. Zo stonden de meeste tot slaaf gemaakten nog tien jaar onder een zogenaamd staatstoezicht en moesten op de plantages blijven werken.
Zelfs toen ze eenmaal van de plantages mochten, waren de opties beperkt, legt Hoefte uit. "Ook omdat ze vaak niet veel meer konden dan op het land werken, want meer werd hun ook niet geboden. Alleen in het geval dat je wel redelijk onderwijs had genoten, waardoor je kon lezen en schrijven, dan werden de opties misschien wat groter. Je kon dan werken in de ambachten door bijvoorbeeld timmerman te worden."
Suriname werd natuurlijk gezien als wingewest
'Kosten van de koloniale huishouding'
Ook na de afschaffing van de slavernij bleef Nederland Suriname behandelen als puur koloniaal bezit dat enkel ter dienst stond van Nederland. "Suriname werd natuurlijk gezien als wingewest", vertelt Hoefte. Er was alleen een probleem: het was een verlieslijdende kolonie. Terwijl G.G.T. Rustwijk zich op latere leeftijd luidkeels afvroeg waarom er niet werd gezorgd voor de inwoners van Suriname, leek men in Nederland alleen maar bezig met de vraag hoe ze alsnog zoveel mogelijk winst konden halen uit de kolonie. De 'kosten van koloniale huishouding' werden bestreden door de belastingen in Suriname flink te verhogen.
De kerk moest iedereen in bedwang houden
Ook de kerk had een rol in het behoud van de kolonie. Vaak werd de invloed van de kerk geduid als zijnde het 'bijbrengen van beschaving', dit door bijvoorbeeld de Surinamers te bekeren tot het Christendom. Maar volgens Hoefte ging het niet alleen om de bekering zelf. "Het ging ook over controle. De kolonisators vroegen zichzelf af: hoe houden we die groep in het vizier, maar ook in bedwang? Je ziet het ook in de parlementaire verslagen van de Tweede Kamer. Als het over de koloniën ging, dat werd er altijd werd neergekeken op de bevolking van Suriname."
Gerelateerde podcast
Een verborgen Surinaamse schat
Podcast: Een verborgen Surinaamse schat
In de OVT-podcast Een verborgen Surinaamse schat voor NPO Radio 1 onderzoekt theatermaker Mathieu Wijdeven het leven en werk van zijn voorvader G.G.T. Rustwijk. Daarbij stuit hij onder andere op de teksten van Het waarom beantwoord: een vijf uur durend theaterspektakel dat zijn voorvader speciaal schreef voor een koloniale commissie. Wie was G.G.T Rustwijk? Wat betekent hij voor zijn tijd? En waarom wist Mathieu tot voor kort niet van zijn bestaan?
Luister naar Een verborgen Surinaamse schat via NPO Radio 1, of in je favoriete podcastapp.
Gerelateerd
