Deze vrouw mocht haar baby niet eens vasthouden: 'De schande was te groot'

Abonneer je hier of hier op de podcast van De Publieke Tribune

Tot ver in de twintigste eeuw was het in Nederland een schande als ongetrouwde vrouwen in verwachting raakten. Onder druk moesten zij vanaf de jaren vijftig, toen adoptie legaal werd, hun baby afstaan. De algemene opinie destijds was dat adoptie, ook onder tegensputteren van de moeder, het beste was voor zowel moeder als kind. Gezaghebbende psychiaters als Trimbos en Heijmans schreven: “Ongetrouwde moeders ondermijnen de moraal, zijn labiel en wellicht gestoord."

Onlangs stelde het ministerie van Justitie en Veiligheid een onderzoek in om te achterhalen of betrokken organisaties, waaronder de overheid zelf, iets te verwijten valt in de zaken waarin vrouwen gedwongen werden om afstand te doen van hun kind. Daarnaast onderzoeken kinderen die zijn afgestaan momenteel of zij de Nederlandse staat kunnen aanklagen.

Hergebruikte condoom

Will van Sebille was zeventien jaar toen zij in 1967 zwanger raakte van haar schoolvriendje. Hij was de trotse bezitter van een condoom, dat hij waste en hergebruikte, tot het lek bleek. Toen duidelijk werd dat Van Sebille als jonge ongehuwde vrouw in verwachting was, moest zij, vertelt ze, “zo snel mogelijk onzichtbaar worden gemaakt.” Seks voor het huwelijk was een groot taboe in die tijd.

“Mijn ouders wilden absoluut dat ik het kind af zou staan, de schande was te groot. En het Katholieke Bureau Moederhulp waar ik naartoe werd verwezen, had maar één oplossing: afstand doen. Het was al snel een vaststaand feit.”

Dat Van Sebille het kindje graag wilde houden, daar werd niet naar geluisterd. In De Publieke Tribune vertelde ze hoe het ging, op de dag van de geboorte.

Geblinddoekte moeders

Journalist Christel Don schrijft voor Uitgeverij Thomas Rap het boek Afstandsmoeders, waarin zij de verhalen optekent van vrouwen die in de periode tussen 1956 en 1984 hun kind afstonden ter adoptie. Het boek zal in 2021 verschijnen.

Het onderwerp raakt haar diep. Bovendien is ze verbaasd dat het lot, wat rond de 13.000 vrouwen heeft geraakt, nog zo onbekend is in Nederland. Met haar boek wil ze meer bekendheid voor deze tragiek krijgen. Uit haar gesprekken met betrokken vrouwen bleek ook zoveel jaar na dato de urgentie.

Hardhandig weggerukt

Ook Jan Swinkels is te gast in de De Publieke Tribune. Hij werkte ruim 35 jaar als psychiater in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam met ernstig depressieve patiënten. Vanaf 2002 was hij bijzonder hoogleraar Richtlijnontwikkeling in de Gezondheidszorg -een leerstoel van het Trimbos Instituut en het AMC- verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.

Hij weet als geen ander wat het teweeg brengt wanneer een kind hardhandig bij zijn of haar moeder wordt weggerukt en vooral ook wat de gevolgen op lange termijn zijn voor zowel moeder als kind.

In een caravan

Voor haar boek interviewde Christel Don onlangs een afstandsmoeder die haar kind zijn hele leven achterna is gereisd. Stiekem, wel te verstaan. Haar zoon had er geen benul van dat het zijn biologische moeder was die in een caravan niet ver van zijn huis woonde.

Het tekent nog maar eens hoe pijnlijk het is, deze donkere bladzijde in de Nederlandse geschiedenis. Luister hier de hele aflevering terug:

{podcast audio="124882" caption="Afstandsmoeders (24 februari 2020)" }