Is het echt zo slecht gesteld met het vestigingsklimaat in Nederland?

Werkgevers en gemeenten uitten hun zorgen over het vestigingsklimaat van Nederland en schreven een manifest aan informateur Mariette Hamer. Er zit betonrot in de BV Nederland, stellen de schrijvers van het manifest.

Vooral op het gebied van onderwijs, de woningmarkt en infrastructuur zijn er volgens hen grote problemen. Omdat het kabinet die structurele problemen laat liggen, zullen buitenlandse bedrijven minder snel voor Nederland kiezen - zo is de gedachte.

Helemaal niet zo slecht

Nederland doet het “helemaal niet zo slecht” als je naar de cijfers kijkt, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS. Hij snapt de zorgen die mede vanuit werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB Nederland komen, maar is tegelijkertijd optimistisch.

Op heel veel terreinen scoort Nederland namelijk erg hoog, zegt Van Mulligen. Het cijfer dat mensen hun leven geven bijvoorbeeld, en de economische krimp van 4 procent die veel minder groot is dan in omringende landen. “Dat zegt iets over veerkracht en robuustheid onze van economie.”

Van Mulligen: “Je kunt het manifest ook als iets positiefs zien: we vinden het heel erg belangrijk dat dit zo blijft. Maar dat de boel op instorten staat, dat is niet zo.”

Wensenlijstje formatie

Ook journalist en schrijver Jeroen Smit denkt niet dat het vestigingsklimaat van Nederland er beroerd voor staat. “Het is wel een logisch moment om een breed wensenlijstje mee te geven voor de formatie. We moeten ons wel afvragen hoe we in de toekomst succesvol blijven.”

Ook Smit wil de alarmerende toon relativeren, met name als het om onderwijs gaat. “We stonden eerder op plek 8 in een wereldranglijst, nu op plek 6.” De journalist noemt het “verfrissend” dat belastingen wat meer buiten beschouwing gelaten worden bij het wegen van de staat van ons vestigingsklimaat. “Van die ene procent belasting erbij of eraf rennen bedrijven niet weg. Het gaat om de uitstekende ligging, infrastructuur en opleidingsniveau.”

Ook moeten we met oog op de toekomst digitaliseren én verduurzamen, stelt Smit. “En dat moeten we versnellen, want we lopen ver achter.”

Kennis en ontwikkeling

Henk Volberda, hoogleraar Strategie en Innovatie aan de Universiteit van Amsterdam, ziet ook nog steeds een aantrekkelijk vestigingsklimaat. “Nederland heeft een goede infrastructuur, stabiel economisch beleid en een goed opgeleide beroepsbevolking.” Op het gebied van innovatie scoren we volgens hem aanzienlijk minder. “Voor de lange termijn moeten we meer investeren in kennis en ontwikkeling. Duitsland doet dat bijvoorbeeld veel meer.”

Volgens journalist Sander Heijne, schrijver van Fantoomgroei, is het van belang om onderscheid te maken tussen het vestigingsklimaat voor bedrijven en dat voor burgers. Hij maakt zich over dat laatste wél zorgen. “Wel ben ik blij met dit voorstel.”

Betonrot

“Er was veel lobby en aandacht voor fiscale constructies om zo Nederland aantrekkelijker te maken. Terwijl je voor de lange termijn, ook voor de economie, moet blijven investeren in onderwijs”, zegt Heijne. En daar zit volgens hem de “betonrot” die in het manifest ook genoemd wordt. “Die ga je pas zien als je te laat bent.”

De burger zou voorrang moeten hebben bij het scheppen en onderhouden van een goed vestigingsklimaat, vindt Heijne. “Lange tijd dachten bedrijven: als het goed met ons gaat, dan komt de rest ook wel.” Maar zo werkt het niet en daar zijn nu al de gevolgen van te zien. “Expats hebben meer te besteden. De goede volgorde is: eerst onderwijs en betaalbaar wonen voor de burgers hier. Daar heeft het bedrijfsleven lange tijd geen oog voor gehad.” Dat dat beeld nu kantelt, noemt Heijne “hoopgevend”.