Trump-tarieven zaaien onzekerheid bij Nederlandse ondernemers: ‘Erger dan Brexit!’

Begin april legde Trump wereldwijde importheffingen op. Voor de EU zijn die tijdelijk opgeschort, maar nog niet definitief van tafel. Achter de schermen wordt volop onderhandeld. “Toen Trump met tarieven begon te zwaaien, was de eerste reactie bij ondernemers: 'Ook dat nog'", begint Visser in WNL Haagse Lobby. "De kosten zijn de afgelopen jaren al enorm gestegen: lonen, grondstoffen, energie. En die zijn lastig door te berekenen."

Hoewel bedrijven met een vestiging in de Verenigde Staten buiten schot blijven, ziet Visser nog geen verhuizingen die kant op. Wel letten ondernemers scherp op hoe hun handelsrelatie met Amerika zich ontwikkelt. Ook bedrijven die indirect afhankelijk zijn van de VS — bijvoorbeeld als leverancier aan grote klanten — zijn zich volop aan het heroriënteren. "Wat betekent dit voor de afzetmarkt van mijn klant? Die vraag speelt nu overal."

Visser ziet daarnaast een opvallende trend. "Er wordt niet meer geïnvesteerd", waarschuwt hij. "Dat komt door de onzekerheid. Je kunt je goed voorbereiden, maar niemand weet wat verstandig is op dit moment."

Hoofdeconoom van ING Bert Colijn bevestigt dat beeld. “De handelsoorlog zorgt voor een pauze in investeringsplannen. Het is vergelijkbaar met Brexit: bedrijven weten niet wat de spelregels worden en wachten dus af.”

Toch ziet hij de impact voor Nederland beperkt blijven. "We hebben geen sectoren die enorm afhankelijk zijn van de VS. Nederlandse bedrijven zijn veel meer gericht op Europese vraag." Colijn schat in dat tarieven van tien procent behapbaar zijn. "De situatie is niet positief, maar we belanden niet in een economische shock."

Voor China liggen de Amerikaanse tarieven veel hoger, tot 145 procent. Nederlandse ondernemers die via China naar de VS exporteren, voelen de gevolgen mogelijk sterker. De onzekerheid houdt dus aan", erkent Colijn. "Er gaan nu 60 procent minder containers uit China via de Rotterdamse haven naar Amerika. Het is gigantisch."

Toch verwacht hij dat vooral de Amerikaanse consument snel effect zal merken. “Binnen een paar maanden zien ze het in de winkels. De vraag is dan: wat wordt dan de reactie?”

Investeren in Nederland moeilijk

De spanningen met Amerika versterkt een bredere trend die al langer speelt: Nederland is voor productiebedrijven steeds minder aantrekkelijk. "Ik zie veel verplaatsing van maakbedrijven naar Oost-Europa", zegt Visser van MKB-Nederland. "Dat gebeurde al vóór Trump. Bijvoorbeeld naar Duitsland, Polen, Roemenië. Dat heb ik niet eerder zo sterk gezien."

Ook los van geopolitieke spanningen worstelen ondernemers met investeringen in eigen land. "Nederland is op dit moment geen makkelijke plek om te investeren", stelt ING-econoom Colijn. "We zitten tegen de grenzen van onze capaciteit. Het stroomnet is vol, er is te weinig ruimte of personeel. Bedrijven willen wel, maar kunnen niet."

Dat onderscheidt Nederland van andere West-Europese landen, zegt hij. "Wij hebben vooral aanbodproblemen omdat onze economie het zó goed heeft gedaan. In Duitsland maken ze zich zorgen dat Chinezen geen Duitse auto’s meer kopen en Duitsers Chinese auto’s gaan kopen."

Zo ontstaat er een dubbel probleem: internationale onzekerheid én binnenlandse beperkingen. En zolang beide factoren blijven bestaan, neemt de kans af dat ondernemers weer grootschalig gaan investeren.