Jeroen Krabbé vond als kind een geheime koffer van zijn moeder met daarin een jodenster

Maar liefst tachtig familieleden van Krabbé, die zelf in de hongerwinter werd geboren, overleefden de oorlog niet. Velen van hen gingen via Westerbork. Zijn moeder, die de oorlog wel overleefde, stopte allerlei spullen in de koffer, die Krabbé als kind dus een keer vond. "Het was een soort geheime koffer. Hij zat propvol. Ze had bijvoorbeeld een bordje met 'Joden verboden' ergens gejat en die zat erin. Foto’s, maar ook geld uit Westerbork", vertelt hij. Hij praatte er overigens nooit met zijn moeder over. "Ik zat er stiekem in te kijken."

Naast de koffer kreeg Krabbé brieven die zijn moeder naar haar zusje in Westerbork stuurde en een boek die ze schreef over haar vader, Krabbé's opa. "Dat boek eindigt helaas bij Sobibor en begint helemaal aan het begin. Ze heeft haar vader beschreven voor me. Ik wist niet wat ik met dat boek moest doen. Tot ik een keer dacht: ik ga schilderijen maken van zijn leven. Die schilderijen zijn ook te zien, op dia."

Anderhalf miljoen knopen

Naast de tentoonstelling opende in Westerbork een knopenmonument. Er werden ongeveer amderhalf miljoen knopen ingezameld, voor elk vermoordde Joodse kind in de oorlog. Het idee komt uit Australië, waar ook zo’n monument staat. Dit tijdelijk naar Nederland halen lukte niet, dus toen ging Krabbé het maar zelf maken.

Hij kreeg hulp van een geschiedenislerares en een schoolklas die de knopen inzamelden. Na een oproep 'brak de dijk door': "Er kwamen gigantische pakketten met knopen!" Zelfs een school in Sobibor doneerde. Het resultaat, wat nu in Westerbork te zien is, is heel ontroerend, vindt Krabbé: "Anderhalf miljoen is een abstract getal, net als zes miljoen gedode joden. Maar als je opeens al die knopen ziet… pak de Kleenex er maar bij."

Antisemitisme

Toen Krabbé gevraagd werd om gastconservator te worden twijfelde hij niet. Hij ziet de tentoonstelling als een "tegenzet". "Ik vond het tijd om er iets over te vertellen omdat het antisemitisme zo welig tiert op dit moment", vertelt hij. "Het moet maar eens afgelopen zijn met antisemitisme. Met discriminatie. Met weerzinwekkend dingen over mensen roepen die je niet aanstaan. Het wordt steeds erger en ik vind dat echt angstaanjagend."