Sinan Çankaya: 'Hoe kan je 'nooit meer' zeggen terwijl Nederland onvoorwaardelijk Israël blijft steunen?'

Woede

Sinan Çankaya kijkt vol woede naar de huidige situatie in Israël en Palestina. Geen persoonlijke, maar maatschappelijke woede, gericht op de totale ineenstorting van westerse instituties en een moreel verval in het Westen. Çankaya merkt een matige mildheid op in praatprogramma’s, bij gemeenten, ministeries en kranten waarin woede een no-go is. "Alsof we te maken hebben met twee gelijke partijen, wat gewoon niet het geval is. Er is sprake van een bezetter en een bezet volk.

Hoewel mensenrechtenorganisaties en opvallend genoeg ook Israëlische genocidewetenschappers de situatie in Gaza omschrijven als een genocide, stuit het woord ‘genocide’ nog steeds op weerstand", zegt Çankaya.

Witte onschuld

"De Holocaust heeft het streven naar een Joodse staat versneld", stelt Sinan in zijn essay. "De Israëlische leiders kochten een Europese logica van etnische verdrijving." Volgens hem is de stichting van de Staat Israël met de Nakba in 1948 het moment geweest dat de Joden wit werden.

Witheid gaat volgens Sinan niet over lichamen, maar over een bepaalde blik op de wereld. Israël behoort tot dat Europese gedachtengoed. Dat maakt het nu lastig om kritiek te uiten op wat er nu in Gaza gebeurt. "Het gaat niet alleen over een ereschuld, maar ook over de geopolitieke belangen van Europa. Door de witte onschuld van Europa lijkt antisemitisme in de tijd bevroren is, alsof het voor altijd tot 1945 behoort."

Sinan wil af van de koloniale hiërarchisering en wil het antisemitisme terug onder de bredere noemer van racisme plaatsen. Maar dat botst. "Antisemitisme krijgt een unieke status als een speciale vorm van racisme. Door die knip wordt antisemitisme veiliggesteld en tiert het anti-moslim racisme welig in het land."

Niet zo universeel

Hij roept daarom op om de confrontatie aan te gaan met het eigen koloniale verleden. "Anders haken mensen af." Hij verwijst naar de alternatieve herdenking op 3 mei. "We kunnen niet herinneren zonder te zien hoe koloniale hiërarchie zich voortdurend voortzet. Hoe kan je 'nooit meer' zeggen, terwijl Nederland politiek, militair, economisch en moreel medeplichtig is aan een genocide en onvoorwaardelijk Israël blijft steunen?"

Die universele boodschap van 'nooit meer' blijkt volgens Sinan niet universeel te zijn, maar etnisch. "Ze geldt niet voor sommige groepen. Met daarin een hiërarchie waarin sommige levens waardiger zijn en andere groepen totaal worden ontmenselijkt." Sinan ziet de belofte van universele waarden ineen storten. "Het effect is vernietigend. Daarom weigeren mensen zich daar nog achter te scharen."

Optreden tegen onrecht

"In het zelfgenoegzame naoorlogse beeld van Nederland portretteren we onszelf als tolerant en vooruitstrevend gidsland. Maar inmiddels is het een erg rechts land waar de PVV aan de macht is en allerlei rechten onder druk staan. Je wint verkiezingen met anti-moslimracisme."

Sinan houdt zijn blik op wie nu de groepen zijn die worden uitgesloten en niet kunnen rekenen op institutionele bescherming in Nederland. "Ik heb de sociale ladder beklommen, de taal geleerd en me geïntegreerd om nu weg te kijken van een genocide. Is dat de beschaving?" Die tegenstrijdigheden vindt Sinan moeilijk met elkaar te rijmen. "Ik wil dat mensen optreden als er onrecht is. Empathie is een belangrijk begin, maar daar mag het niet bij blijven."