'Kazachstan is heel belangrijk ondanks dat er weinig mensen wonen'

Buitenlandse militairen

Vanaf zaterdag is het onrustig in het land in aan de Oeral dat onder andere Rusland en China als buurlanden heeft. "Berichten uit Kazachstan zijn sporadisch", zegt historicus en Rusland-expert Hubert Smeets die zich beroept op Russische bronnen die zich wel in het land bevinden. "Op dit moment wordt er begonnen met een buitenlandse militaire invasie of hulpactie", zegt Smeets.

Deze troepen komen van de Collectieve Veiligheidsverdragorganisatie. Dit militair bondgenootschap is een tegenhanger van de NAVO en wordt aangestuurd vanuit Moskou. Onder andere Kazachstan, Belarus en Armenië zijn lid. "De Kazachstaanse president heeft de hulp ingeroepen om hem bij te staan in de strijd tegen wat hij noemt buitenlandse inmenging en terrorisme."

Kern van het probleem

Kazachstan wordt al dertig jaar geregeerd door de eerste president Nazarbajev. "Die heeft daar een corrupt oligarchen-regime van gemaakt", vertelt Smeets. Volgens hem zet dit al jaren kwaad bloed in het land.

Inmiddels is Tokajev de president, maar in feite trekt Nazarbajev nog steeds aan de touwtjes. "Hij heeft veel gemoderniseerd, dat is zeker waar, maar de rijkdom is heel eenzijdig terechtgekomen bij een kleine groep oligarchen waaronder zijn eigen dochter", aldus Smeets.

Hyperverrijking presidenten

Aanleiding voor de protesten nu is het verhogen van de benzine- en LPG-prijs. Kazachstan is rijk aan grondstoffen zoals olie, gas, tal van mineralen en uranium, maar van die opbrengsten ziet de bevolking van het voormalige Sovjetland weinig terug. "De hyperverrijking van de familie van de voormalige president, de huidige president en hun vriendjes, is een doorn in het oog van veel mensen."

Er zijn meer voorbeelden sociaaleconomische ongelijkheid die er nu uitkomen, zegt Smeets. "Je kunt het vergelijken met de boerenopstand in zeventiende- of achttiende eeuw. Het is woede die eruit moet met veel geweld."

Niet snel voorbij

Het feit dat Rusland, Belarus en Armenië hebben toegezegd met troepen te komen om "de orde te herstellen", geeft volgens Smeets aan dat de autoriteiten in de hoofdstad het niet meer aankunnen. "Dit is de grootste en breedste oprisping van geweld in dertig jaar. Ik denk dat dit wel even gaat duren."

Onafhankelijkheid Kazachstan

Smeets leest in de Russische media enige trots terug als het gaat over het sturen van ordetroepen. "Veel Russen voelen zich al dertig jaar vernederd door het verlies van het Sovjetrijk." Sommige nationalistische Russen vinden dan ook dat er eisen gesteld moeten worden aan de Kazachstaanse president zoals de erkenning voor de annexatie van de Krim.

Smeets denkt dat er vaak ten onterechte wordt aangenomen dat de voormalige Sovjetstaten geen eigen mening zouden hebben ten aanzien van Rusland. "In Kazachstaan is héél goed bekend dat hun onafhankelijkheid voor Poetin geen wet van Meden en Perzen is."