Sinan Can: 'De waarheid bestaat niet'

Oorlogsjournalist worden was in eerste instantie geen droom van Can. Hij wilde documentairemaker worden, en via die weg kwam hij in oorlogsgebieden terecht. Zijn gedachte over het vak oorlogsjournalistiek veranderde toen hij een uitgezette Irakese familie achterna reisde naar de Iraakse stad Kirkuk. Er waren geen problemen, totdat er een autobom ontplofte.

"Ik stond voor het hotel op een chauffeur te wachten en toen ontplofte er een autobom nog geen twintig meter bij mij vandaan. Ik weet nog dat het een witte auto was. De vrolijke en rustige stad veranderde in een soort oorlogsfilm met tanks die door de straten reden. Er lagen doden en gewonden op straat. Je kon de ledematen gewoon tellen."

Nooit meer Hetzelfde

In de serie 'Nooit meer hetzelfde' van De Nieuws BV vertellen oorlogsjournalisten over de reis of ontmoeting die hun kijk op het leven heeft veranderd. Dit keer vertelt Sinan Can over hoe hij anders naar de wereld heeft leren kijken.

Puin en gewonde mensen

Het was voor Can de eerste keer dat hij in conflictgebied met zo'n situatie te maken had. Daar te midden van de puin en de gewonde mensen ontstond een roeping vertelt Can: "Om op dat slagveld van verdriet en hoop de getuigenis van de mensen vast te leggen. Ook om te laten zien en te horen aan de mensen hier wat het leed van mensen duizenden kilometers verderop is. Dat heeft me vanaf die dag eigenlijk niet meer losgelaten."

Journalist, zielenknijper: alles in één

In het begin bevond Can zich nog in, wat hij zelf 'de arrogantie van de journalistiek' noemt. "Als ik naar een bepaald land ga, ga ik altijd alle boeken lezen. Ik spreek met deskundigen en ga documentaires kijken. Dan reis ik af naar een land met het idee dat ik het allemaal wel weet."

"Ik ben niet alleen de journalist. Ik ben de socioloog, de antropoloog, de analist en de zielenknijper, ik ben alles in een. En zo nodig kan ik ook nog aan al die mensen een soort lezing of college geven over hun land. Je denkt dat je alles weet. Dat is een soort arrogantie waar die mensen zich ook aan storen."

Nederig en bescheiden

Eenmaal aangekomen op de plek van bestemming, blijkt de situatie toch net even anders in elkaar te zitten. Daar is een reden voor volgens Can: "We zijn geneigd om selectief te luisteren en te kijken naar verhalen. Naar nieuws, sociale media en naar personen waar we mee sympathiseren."

Het vele reizen heeft Can geleerd om nederig en bescheiden te zijn. "Tijdens al mijn reizen heb ik geleerd dat de waarheid niet bestaat. Het is een waarheid en het ligt ook aan het perspectief van waaruit je kijkt. Hoe vaak dwingen we onszelf nou om vanuit verschillende gezichtspunten naar iets te kijken"

Kijken vanuit meerdere perspectieven

Dat kijken vanuit verschillende perspectieven is iets wat Can zichzelf aan heeft moeten leren en wat hem niet meeviel. Can is acht keer in Syrië geweest en heeft met veel verschillende partijen gereisd. Van het regime van Assad tot de Koerden en het Vrij Syrische leger. En dat maakt het niet makkelijker om de waarheid te ontdekken.

Can: "Iedereen heeft zijn eigen waarheid, maar iedereen heeft ook zijn eigen belang. De good guys doen ook dingen die gewetenloos zijn. Op een gegeven moment raak je de draad gewoon kwijt. Want wie is nog de good guy hier als jij op dezelfde manier geweld pleegt of wraak neemt en niet wil verzoenen. Het maakt het ingewikkeld, maar het maakt het verhaal in je hoofd ook wel volledig. Het laat je zien hoe ingewikkeld oorlog is."

Rumi en de metafoor van de olifant

Can is groot bewonderaar van de Perzische dichter Rumi. "Hij had vier mensen een donkere kamer ingetrokken waar een olifant stond. Vervolgens heeft hij heeft al die personen een ander stuk van de olifant laten vastpakken; de staart, het been, de slagtand en de slurf. Daarmee wil hij laten zien dat voor ieder die in de donkere kamer zit, de olifant heel anders voelt, maar het is één en dezelfde olifant. Daarmee bedoelde hij dus ook dat alles dus deels over perspectief gaat. Vanuit welk oogpunt je naar iets kijkt."

Zwart wit is een illusie

En zo is het precies volgens Can "Het liefst willen we dat iets zo zwart wit mogelijk is. De good guys en de bad guys. Het moet gewoon heel helder zijn. Maar zo werkt het nou eenmaal niet. Dus zie je dat ook de good guys randjes hebben en het niet helemaal klopt. Een conflict heeft meerdere tinten."

Ondanks dat het allemaal niet zo zwart wit is, houdt Can vertrouwen in de journalistiek: "Ik denk dat je gewoon naar eer en geweten moet werken en dat betekent niet dat je geen fouten kan maken. Je kunt soms fouten maken, tot verkeerde inzichten komen, te kort door de bocht zijn, informatie gemist hebben. Maar als het maar niet willens en wetens is. "

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.